کارکردهای دولت علمی فرهنگیِ موعود
کارکرد دینی و تبلیغی
یکتاپرستی و پذیرش دین و مذهب، یکی از نیازهای بنیادین جوامع بشری و فطری‌ترین خواسته انسان‌هاست. در پرتو دین، انسان ارتباط ناگسستنی با آفریدگار خود برقرار میکند و دستورات و خواسته‌های او را وارد زندگی فردی و اجتماعی خود می‌سازد و آن‌گونه می‌شود که خدا می‌خواهد. در عصر پیش از ظهور دین الهی و آموزه‌های متعالی آن در پرده‌ای از تحریف‌ها، بدعت‌ها، غفلت‌ها، تضعیف‌ها، مهجوریت‌ها و … قرار می‌گیرد و احیا و گسترش آن در راستای احیای جامعه مرده مهم‌ترین اقدام امام مهدی(عج) خواهد بود.
تثبیت دین واحد
یکی از عوامل اختلاف و نزاع‌های بشری، پراکندگی ادیان و دوری از باطن و عمق مذهب(یکتاپرستی) است. در عصر ظهور امام مهدی(عج) آیین واحدی بر جهان حاکم می‌گرداند و راه و روش‌ها را یکی می‌گرداند. یگانگی و وحدت واقعی در عقیده و مرام انسان‌ها پدید می‌آید و مردمان هم یک‌دل و یک‌زبان به سوی سعادت و رستگاری حرکت میکنند. در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «زمین با نور پروردگار روشن می‌شود و در زمین مکانی باقی نمی‌ماند که در آن غیرخدا عبادت شود … و کنه دین برای خداست هر چند کافران را بد آید».(۱)
ارائه اسلام اصیل
در عصر پیش از ظهور چالش‌ها و مشکلات فراوانی فراروی دین قرار دارد، همچون بیان نشدن احکام و معارف فراوانی از مجموعه فرهنگ اسلام، فراموش شدن تعالیم و احکامی از قرآن و اسلام و تحریف و دگرگونی اصول و احکام؛ اما امام مهدی(عج) همه آن‌ها را مطابق اسلام صحیح، دیگر بار مطرح میکند. در حدیثی می‌خوانیم: «هنگامی که قائم قیام میکند، امری جدید می‌آورد؛ چنان‌که رسول‌خدا در آغاز اسلام به امری جدید دعوت کرد».(۲) در حدیث دیگری نیز آمده است: «هنگامی که قائم خروج میکند، امر تازه، کتاب تازه، روش تازه و داوری تازه با خود می‌آورد».(۳)
در حدیث قدسی نیز آمده است: «بادها را مسخر او خواهم کرد، ابرهای تندرآگین سخت را برای او رام خواهم نمود، او را از طریق اسبابی (که برای سفر به آسمان است) به سفر کردن به آسمان‌ها موفق خواهم داشت». این روایات به وسایل سریع‌السیری اشاره دارد که با وسایل کنونی قابل مقایسه نیست؛ وسایلی که نه تنها برای دور زدن کره زمین در کوتاه مدت، بلکه برای مسافرت‌های دوردست فضایی نیز استفاده می‌شود
بسط و گسترش دستورات دینی
ارتقای سطح دینی و آشنایی بیشتر و بهتر دین‌داران با احکام و حقایق راستین دین، یکی از برنامه‌های تبلیغی امام مهدی(عج) است: «[مهدی] زمین را از عدل و داد و برهان و دانش و نور(معنویت) آکنده میکند تا آنجا که سراسر گیتی به وی ایمان آورده و کافران، مسلمان می‌شوند و فاسقان صالح می‌گردند».(۴)
عرضه اسلام به کافران
«هنگامی که قائم خروج میکند اسلام را بر یهود، مسیحیان، صائبین، بی‌دینان، مرتدان و کافران در شرق و غرب زمین عرضه می‌دارد؛ پس اگر کسی با علاقه اسلام آورد، او را به نماز و زکات و آنچه در اسلام هست و خداوند آن را واجب کرده، امر میکند اما اگر مسلمان نشد، گردن او را می‌زند تا اینکه در دنیا کسی نباشد که خدا را به وحدانیت نشناسد».(۵) این سخت‌گیری در برابر افرادی است که به رغم دیدن معجزات فراوان و ارشادات و راهنمایی‌های امام مهدی(عج) دست از لجاجت و دشمنی برنمی‌دارند و برای جامعه دینی خطرناک هستند.
احیای کتاب و سنت و اقامه دستورات الهی
در حدیثی آمده است: «جای پایی در روی زمین نمی‌ماند جز اینکه [مهدی] به آنجا گام می‌نهد و آیین را که از سوی خدا واجب گشته، اقامه میکند».(۶) در حدیث دیگری نیز می‌خوانیم: «وقتی قائم ما قیام کند و سخنگوی ما سخن بگوید، قرآن و احکام دین را همان‌گونه که بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده است، از نو به شما می‌آموزد».(۷)
آموزش و تعلیم قرآن
در حدیثی از امام باقر(علیه السلام) آمده است: «هنگامی که قائم آل‌محمد قیام کند برای کسانی که قرآن را بر طبق نزول آموزش می‌دهد چادر می‌زند؛ آنچه آن روز برای مردمان بسیار سخت خواهد بود این است که برخلاف نظم فعلی آموزش خواهند داد».(۸)
ساخت و توجه ویژه به مساجد و بدعت ستیزی
در حدیثی درباره ساخت و توجه ویژه امام به مساجد آمده است: «وقتی قائم قیام کند، مسجدالحرام و مسجد پیامبر و مسجد کوفه را پی می‌کَند و از نو بنیاد می‌نماید».(۹) در حدیث دیگری نیز آمده است: «چون قائم ظهور کند فرمان می‌دهد که مناره‌های مساجد و مکان‌های مرتفع آن‌ها را خراب کنند؛ زیرا آن بدعت است و هیچ پیامبر و وصی پیامبری آن را نساخته است».(۱۰) همچنین در حدیث دیگری آمده است: «هیچ بدعتی نیست مگر آنکه مهدی آن را [از پیکر اسلام] خواهد زدود و سنتی نیست مگر اینکه آن را برپا خواهد داشت».(۱۱)
یکتاپرستی و پذیرش دین و مذهب، یکی از نیازهای بنیادین جوامع بشری و فطری‌ترین خواسته انسان‌هاست. در پرتو دین، انسان ارتباط ناگسستنی با آفریدگار خود برقرار میکند و دستورات و خواسته‌های او را وارد زندگی فردی و اجتماعی خود می‌سازد و آن‌گونه می‌شود که خدا می‌خواهد
کارکرد علمی و فکری
یکی از اصول و هدف‌های اصلی انبیا (علیهم السلام)، گسترش علم، خردورزی، دانایی و پیشرفت بوده است. آنان انسان‌ها را به فراگیری علم در تمامی زمینه‌ها از شناخت خود و طبیعت تا معرفت خدا دعوت کرده‌اند. در دولت امام مهدی(عج) همه اهداف و خواسته‌های بشری به حقیقت می‌پیوندد و دانش و شناخت انسان‌ها کامل می‌شود و دیگر مجهولی در هیچ یک از علوم و دانش‌ها باقی نمی‌ماند. دانش و علم بشری به حد نهایی و کامل خود می‌رسد و دریچه‌های حکمت و دانش و خردورزی به روی بشر گشوده می‌شود. امام مهدی(عج) از حقایق مادی و معنوی پرده بر می‌دارد و مجهولات و نادانسته‌ها را برای همگان روشن می‌سازد. انسان‌ها را همراه با تکامل علوم مادی و دانش بشری، در خداشناسی و تکامل معنوی نیز کمک میکند و جامعه‌های جاهل را آگاه، بینا و دانا می‌سازد. در نتیجه با گسترش شناخت و کشف اسرار جهان هستی، پایه‌های شناخت، حق‌باوری و کمال‌گرایی استوار می‌گردد و در سایه گسترش شناخت و دانایی، تشکیل جامعه پیشرفته و سامان یافته را ممکن می‌سازد.(۱۲)
رشد دانش و علوم بشری
در عصر ظهور، دانش و علم بشری، پیشرفت و گسترش برق‌آسایی خواهد داشت. امام مهدی(عج) درهای دانش و حکمت را بر روی مردم می‌گشاید و چندین برابر علم کنونی، دانش می‌آموزد. در حدیثی درباره علم و دانش امام مهدی(عج) آمده است: «به درستی که علم به احکام خدا و سنت پیامبر در دل مهدی می‌روید، همانطور که زراعت می‌روید، بهترین روییدنی».(۱۳)
بنابراین درک دانش و علمی که امام بر روی مردم می‌گشاید، قابل سنجش با هیچ پیشرفتی نیست و مردم نیز استقبال بیشتری به فراگیری دانش خواهند داشت.
آشکار شدن شعبه‌های علم
«علم و دانش ۲۷ حرف(شعبه) است. تمام آنچه پیامبران الهی آورده‌اند، دو حرف(شعبه) بیشتر نبود و مردم تاکنون جز دو حرف را نشناخته‌اند، اما هنگامی که قائم ما قیام کند ۲۵ حرف دیگر را آشکار می‌سازد و در میان مردم منتشر میکند و دو حرف دیگر را به آن ضمیمه میکند تا ۲۷ حرف کامل و منتشر شود».(۱۴) این حدیث بیانگر پیشرفت و جهش فوق‌العاده علمی عصر ظهور است که راهی که بشر طی هزاران سال پیموده به میزان بیش از دوازده برابر آن در اندک زمانی پیموده می‌شود.
آموزش همگانی علم و حکمت
«در زمان [مهدی] حکمت و دانش به [مردم] ارزانی می شود تا جایی که زنان در خانه خود به کتاب خدا و سنت پیامبر حکم میکنند».(۱۵)
ساخت وسایل پیشرفته اطلاعات
در حدیثی درباره پیشرفت وسایل ارتباطی اطلاعاتی آمده است: «مومن در زمان قائم در حالی که در مشرق است برادر خود را در غرب می‌بیند؛ همچنین کسی که در مغرب است برادرش را در مشرق می‌بیند».(۱۶) در حدیث دیگری آمده است: «وقتی که کلیه امور به دست مهدی برسد، خداوند متعال تمامی فراز و نشیب‌ها را برای او هموار می‌گرداند تا آنجا که دنیا به منزله کف دستش خواهد بود، چه کسی از شما اگر در کف دست خود مویی باشد، آن را نمی‌بیند؟»(۱۷)
امام مهدی(عج) از حقایق مادی و معنوی پرده بر می‌دارد و مجهولات و نادانسته‌ها را برای همگان روشن می‌سازد. انسان‌ها را همراه با تکامل علوم مادی و دانش بشری، در خداشناسی و تکامل معنوی نیز کمک میکند و جامعه‌های جاهل را آگاه، بینا و دانا می‌سازد. در نتیجه با گسترش شناخت و کشف اسرار جهان هستی، پایه‌های شناخت، حق‌باوری و کمال‌گرایی استوار می‌گردد و در سایه گسترش شناخت و دانایی، تشکیل جامعه پیشرفته و سامان یافته را ممکن می‌سازد
پیشرفت فن‌آوری در ارتباطات
در حدیثی آمده است: «هنگامی که قائم ما قیام کند خداوند چنان گوش و چشم شیعیان ما را تقویت میکند که میان آن‌ها و قائم نامه‌رسان نخواهد بود، با آن‌ها سخن می‌گوید و آن‌ها سخنش را می‌شنوند و او را می‌بینند؛ در حالی که او در مکان خویش است و آن‌ها در نقاط دیگر».(۱۸)
شکوفا کردن عقل و خرد بشری
در پرتو ارشاد و هدایت امام مهدی(عج) مغزها و افکار در مسیر کمال به حرکت در می‌آیند و اندیشه‌ها شکوفا می‌شوند، تمام کوته‌بینی‌ها و تنگ‌نظری‌ها و افکار پست و کوتاه برطرف می‌گردد. این دوران، دوران برتری عقل و خرد است که نتیجه آن تشکیل دولت حقه مهدوی است. در روایتی از امام باقر(علیه السلام) آمده است: «وقتی قائم ما قیام کند، دست (عنایتش) را بر سر بندگان می‌نهد، بدین وسیله عقل آن‌ها زیاد شده و فهمشان بالا می‌رود».(۱۹)
ساخت وسایل پیشرفته حمل و نقل
در حدیثی آمده است: «مهدی بر ابرها سوار می شود و از وسایلی نظیر وسایل آسمان هفتگانه استفاده میکند».(۲۰) در حدیث قدسی نیز آمده است: «بادها را مسخر او خواهم کرد، ابرهای تندرآگین سخت را برای او رام خواهم نمود، او را از طریق اسبابی (که برای سفر به آسمان است) به سفر کردن به آسمان‌ها موفق خواهم داشت».(۲۱)
این روایات به وسایل سریع‌السیری اشاره دارد که با وسایل کنونی قابل مقایسه نیست؛ وسایلی که نه تنها برای دور زدن کره زمین در کوتاه مدت، بلکه برای مسافرت‌های دوردست فضایی نیز استفاده می‌شود.
پی‌نوشت:
۱. بحارالانوار، ج۵۱، ص ۱۴۷.
۲. مفید، الارشاد، ج۲، ص ۳۸۴.
۳. حرعاملی، اثبات‌الهداه، ج۳، ص ۵۴۰.
۴. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۰.
۵. همان، ص ۳۴۰.
۶. کامل سلیمان، یوم‌الخلاص، ج۲، ص ۶۳۶.
۷. بحارالانوار، ج۵۲، ص ۲۴۷.
۸. الارشاد، ج۲، ص ۳۸۶.
۹. اثبات‌الهداه، ج۳، ص ۴۴۹.
۱۰. طوسی، الغیبه، ص ۲۰۶.
۱۱. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۲.
۱۲. کارگر، آینده جهان، ص ۳۳۰.
۱۳. بحارالانوار، ج۵۲، ص ۳۱۷.
۱۴. همان، ص ۳۳۶.
۱۵. همان، ص ۳۵۲.
۱۶. همان، ص ۳۹۱.
۱۷. همان، ص ۳۲۸.
۱۸. همان، ص ۳۳۶.
۱۹. اثبات‌الهداه، ج۳، ص ۴۹۵.
۲۰. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۱.
۲۱. صدوق، عیون اخبارالرضا، ج۱، ص ۲۶۴.