درمان سرطان بانوان
محققان و پزشکان ایرانی پس از گذشت ۲۶ سال از اقدام جهاد دانشگاهی در راه‌اندازی مرکزی تخصصی برای انجام فعالیت‌های پژوهشی و درمانی حوزه سرطان پستان، گام‌های موثری برای درمان و بازتوانی بیماران برداشته‌اند.
پژوهشکده معتمد از جمله پژوهشکده هایی است که در سال ۱۳۷۵ با عنوان مرکز تحقیقاتی – درمانی بیماری های پستان آغاز به کار کرد و این پژوهشکده در پی فعالیت های علمی ـ پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران و با هدف انجام تحقیقات، آموزش و ارائه خدمات درمانی و مورد نیاز مردم و بیماران در سطح کشور در زمینه بیماری های سینه تاسیس شد و پس از اخذ موافقت جهاد دانشگاهی از سال ۱۳۸۷ تاکنون با عنوان پژوهشکده به فعالیت خود ادامه می دهد.
این پژوهشکده همچنین دارای ۱۰ گروه پژوهشی است که در قالب دپارتمان های «پژوهش‌های بالینی»، «ژنتیک»، «پروتئین های نوترکیب»، «کیفیت زندگی و طب فراگیر»، «فناوری‌های بین رشته‌ای» و «درمان‌های پیشرفته و سلول درمانی (ATMP) » فعالیت می کنند.
بر اساس تازه ترین ارزشیابی و رتبه بندی موسسات تحقیقات علوم پزشکی کشور که توسط معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شده است، پژوهشکده سرطان معتمد از لحاظ شاخص های پژوهشی و فناوری در بین مراکز تحقیقات بالینی دارای ردیف مستقل بودجه در کشور، در رتبه دوم قرار دارد.
این پژوهشکده همچنین از سوی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری از بین حدود ۱۰۰ دانشگاه، پژوهشگاه و موسسه پژوهشی کشور به عنوان یکی از پنج مرکز برتر (حائز رتبه الف) در اجرای ماموریت های ملی مصوب ستاد معرفی شده است.
نکته جالب توجه این است که در فهرست پنج دانشگاه و موسسه تحقیقاتی برتر در این ارزیابی، تنها یک پژوهشکده (پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی) حضور دارد که توانسته در کنار یک دانشگاه و سه پژوهشگاه بزرگ کشور که در ساختار سازمانی هر یک، پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی متعددی فعالیت دارند، توان تحقیقاتی برتر خود را به منصه ظهور برساند.
با فرارسیدن چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی در خصوص عملکرد و دستاوردهای این پژوهشکده به منظور خدمات رسانی هرچه بیشتر به مردم به گفت و گو نشسته ایم.
صرامی فروشانی که از پژوهشگران برگزیده کشور در سال ۱۳۹۹ است، بهمن ماه همان سال طی حکمی از سوی حمیدرضا طیبی رییس وقت جهاد دانشگاهی به عنوان سرپرست پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی (مرکز تحقیقات سرطان پستان) و جایگزین کیوان مجیدزاده اردبیلی منصوب شد.
وی متخصص ویروس‌شناسی پزشکی از دانشگاه آمستردام هلند است که در حوزه HIV و ایدز تحقیقات ارزشمندی را به انجام رسانده و نتایج آن در معتبرترین نشریات علمی بین‌المللی نظیر نیچر و نیچر مدیسین به چاپ رسیده است.
صرامی فروشانی اظهار کرد: از سال جاری طرح غربالگری رایگان سرطان‌های شایع بانوان در مناطق محروم در دستورکار قرار گرفته که در این راستا با اعزام تیمی از زبده‌ترین متخصصان شامل جراحان، رادیوژیست و متخصصان ویروس‌شناسی پژوهشکده و انتقال پیشرفته‌ترین تجهیزات تشخیصی به بندر جاسک با همکاری نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، ده‌ها نفر از بانوان این شهرستان طی روزهای ۲۵ دی ماه تا دوم بهمن ماه از خدمات غربالگری و تشخیصی رایگان بهره مند شدند.
در پی اجرای موفقیت آمیز طرح غربالگری سرطان های شایع بانوان در جاسک که تقدیر فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از پژوهشکده را نیز به دنبال داشت، قرار است با همکاری نیروی دریایی، طرح مشابهی اواخر بهمن ماه در بندر کنارک در استان سیستان و بلوچستان اجرا شود.
سرطان پستان بیماری مهلکی است که با رشد بی رویه و خارج از کنترل برخی از سلول های سینه ایجاد می شود. این بیماری که به عنوان یکی از شایع ترین انواع سرطان شناخته شده است می تواند در زنان یا مردان رخ دهد، اما شیوع آن در بین مردان بسیار کمتر است.
یک هشتم زنان در طول زندگی خود دچار این سرطان مهلک می شوند که شروع آن به طور معمول از دهه چهارم و پنجم زندگی و هنگامی است که فرزندان نیاز بیشتری به توجه و مهر مادری دارند و متاسفانه این بیماری عملکرد مادر و خانواده را دچار اختلال می کند.
ایجاد شبکه ملی درمان
رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی در ادامه از عزم این پژوهشکده به منظور اجرای طرح ایجاد شبکه ملی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان بانوان در مناطق محروم کشور خبر داد و افزود: این طرح در راستای توزیع عادلانه‌تر امکانات تشخیصی و درمانی در کشور با بهره گیری از ظرفیت ها و امکانات پیشرفته پژوهشکده و شبکه گسترده جهاد دانشگاهی در استان های مختلف اجرایی می شود.
تحقیقات در حوزه سلول درمانی، ژن درمانی و ویروس درمانی سرطان
رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی همچنین اظهار کرد: محققان دپارتمان توسعه فناوری درمان های پیشرفته در سرطان (ATMP) پژوهشکده با هدف دستیابی به پیشرفته ترین فناوری های روز دنیا در حوزه درمان سرطان تحقیقات گسترده ای را در حوزه زمینه سلول درمانی، ژن درمانی و ویروس درمانی در دست اجرا دارند که از جمله شاخص ترین آنها اجرای پیچیده ترین طرح مهندسی ویروس در کشور به عنوان زیرساخت کلیدی پروژه های ویروس درمانی و ژن درمانی سرطان است.
وی تصریح کرد: هم اکنون در حوزه سلول‌درمانی و ایمنی‌درمانی سلولی نیز چندین پروژه در زمینه استفاده از سلول‌های کشنده طبیعی و سلول‌های بنیادی در درمان سرطان به مرحله کارآزمایی بالینی رسیده است.
محصولات فناورانه از کیت تشخیص مولکولی کووید ۱۹ تا پروب تشخیص سرطان
رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی در ادامه با اشاره به دوران شیوع بیماری کووید ۱۹ در کشور و نیاز مبرم به کیت های تشخیص این بیماری و در شرایطی که حتی واردات ماسک و ساده ترین اقلام پیشگیری به کشور با موانع جدی مواجه بود، گفت: پژوهشکده سرطان معتمد موفق به تولید کیت تشخیص مولکولی این بیماری و تامین بخش عمده نیاز کشور به این محصول به عنوان اولین تولیدکننده دارای مجوز تولید این کیت از وزارت بهداشت شد.
صرامی فروشانی افزود: راه اندازی سیستم RDSS شناسایی عفونت ناشی از ویروس کووید ۱۹ و پروب تشخیص سرطان (CDP) با قابلیت تشخیص بافت توموری حین جراحی از دیگر دستاوردهای شاخص فناوران پژوهشکده سرطان معتمد محسوب می شود.
به گفته وی، محققان دپارتمان فناوری های بین رشته ای پژوهشکده سرطان معتمد همچنین محصولات فناورانه متعددی از قبیل کیت میکروفلوئیدیک CTC با قابلیت جداسازی سلول های سرطانی از خون بیماران، سیستم بیوپگسی بافت سینه، سیستم نشانه گذاری بافت سینه، پُرکننده استخوانی حاوی داروی زومتا برای ترمیم ضایعات استخوانی و پلیت کشت سه بعدی بافت توموری بیمار در محیط آزمایشگاه را با هدف کمک به تشخیص و درمان موثرتر سرطان سینه ارائه کرده اند.
بهره‌گیری از روش‌های مکمل در درمان سرطان با طب فراگیر
رییس پژوهشکده معتمد همچنین تصریح کرد: محققان گروه پژوهشی این پژوهشکده در تلاش برای راستی آزمایی، بازبینی و بهره مندی از مسیرهای مکمل در درمان سرطان با هماهنگی و همگرایی با طب رایج، تحقیقات گسترده ای را در دو حوزه بیوالکترومغناطیس و نیز طب ایرانی و گیاهان دارویی انجام داده اند.
صرامی فروشانی افزود: ارائه یافته های محققان این پژوهشکده در معتبرترین نشریات تخصصی به تولید و عرضه فرآورده های طب فراگیر از قبیل کرم موضعی پمنتکس بر پایه نعنا فلفلی، شربت خوراکی پملکس، مکمل خوراکی کورکومین – رزوراترول و لوسیون رزیسترودرم حاوی آلوئه ورا و گل همیشه بهار منجر شده است.
وی ادامه داد: این قبیل محصولات ضمن کاهش عوارض شیمی درمانی و افزایش تحمل بیمار جهت ادامه درمان به کاهش هزینه های درمان سرطان در بیماران کمک می کنند.
موفقیت پژوهشکده سرطان معتمد در تولید و توسعه پروتئین‌های نوترکیب
رییس پژوهشکده معتمد همچنین از موفقیت محققان دپارتمان پروتئین های نوترکیب این پژوهشکده در زمینه طراحی و تولید پروتئین های نوترکیب به ویژه آنتی بادی های نوترکیب مورد استفاده در تحقیقات، تشخیص و درمان سرطان خبر داد.
صرامی فروشانی تصریح کرد: پژوهشگران پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی تاکنون موفق به توسعه ۱۱ فرآورده و محصول در حوزه پروتئین ها و داروهای نوترکیب شده اند.
* معتمد، همراه بیماران از تشخیص تا بازتوانی پس از درمان
رئیس پژوهشکده سرطان معتمد با اشاره به اینکه، این پژوهشکده علاوه بر تشخیص و درمان سرطان سینه به بهبود کیفیت زندگی و بازتوانی بیماران پس از درمان نیز توجه دارد، افزود: در این راستا، کلینیک های روانشناسی، لنف ادم (تجمع مایع سرشار از پروتئین در بافت ها) و تغذیه در سرطان سینه در پژوهشکده فعالیت دارند.
صرامی فروشانی تصریح کرد: مشاوران روانشناس مستقر در پژوهشکده معتمد، از لحظه تشخیص و در تمام روند بیماری و حتی پس از اتمام درمان ها، بیمار و خانواده بیمار را برای سپری کردن ساده مراحل سخت درمان همراهی می کنند.
به گفته وی، اعضای تیم مراقبت های روانشناختی معتمد، از افرادی با مهارت‌ها و تخصص‌های مختلف مانند روانپزشکی، روانشناسی سرطان (بالاخص سرطان سینه)، روانشناسی فردی، روانشناسی کودک و نوجوان، مشاوره تحصیلی، مشاوره خانواده، سکس تراپی و زوج درمانی، مشاوره شغلی و بازگشت به کار و روانشناسی اسلامی تشکیل شده اند.
رئیس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی همچنین عنوان کرد: فعالیت کلینیک بازتوانی و لنف ادم این پژوهشکده شامل مشاوره و آموزش مراقبت های لازم جهت پیشگیری از لنف ادم و درمان از طریق فیزیوتراپی، ماساژ و بانداژ، CDT منطبق با پیشرفته ترین روش های درمانی در سطح جهان است.
* راه‌اندازی مرکز مشاوره رایگان در حوزه خون و سرطان
صرامی همچنین با اشاره به راه اندازی مرکز مشاوره رایگان در حوزه خون و سرطان توسط این پژوهشکده افزود: این مرکز با بهره‌گیری از دانش زبده‌ترین اساتید و متخصصان این حوزه و با هدف ارائه رایگان خدمات مشاوره‌ای به بیماران، همزمان با هفته پژوهش و فناوری امسال برپا شد.
وی توضیح داد: این مرکز که زیرنظر جمعی از اساتید زبده و محرز حوزه خون، سرطان بالغین، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی فعالیت دارد، در زمینه روزآمدترین پروتکل‌های درمانی، نیاز یا عدم نیاز به شیمی درمانی، اصول تغذیه‌ای و بهبود کیفیت زندگی به بیماران مبتلا به سرطان خدمات مشاوره‌ای ارائه می دهد.
* پیشگیری از شیمی درمانی غیرضروری بیماران با بومی‌سازی یک فناوری پیشرفته
یکی از مهمترین مباحثی که در درمان سرطان وجود دارد، این است که بیماران مبتلا به سرطان سینه باید به عنوان بخشی از پروتکل و شیوه درمانی خود، شیمی درمانی شوند که عوارض خاصی را نیز به دنبال دارد و این علاوه بر تبعات جسمی، تبعات دیگری برای بانوان به همراه خواهد داشت که در امور و روابط خانوادگی نیز تاثیر می‌گذارد.
عموما، پزشک متخصص برای درمان، شیمی‌درمانی را به بیمار توصیه می‌کند. این در حالی است که بسیاری از بیماران، خصوصا در نوع خاصی از سرطان شاید احتیاج به شیمی‌درمانی نداشته باشند. بر همین اساس پژوهشکده سرطان معتمد به منظور پیشگیری از شیمی درمانی غیرضروری بیماران با بومی سازی یک فناوری پیشرفته گامی اساسی و ارزشمند برداشته است.
رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی در این خصوص توضیح داد: اینکه بیمار مبتلا به سرطان، نیاز به شیمی‌درمانی دارد یا خیر، نیاز به یک فناوری خاص دارد که این فناوری تحت اختیار یک یا دو شرکت در آمریکای شمالی است. این فناوری علاوه بر گران بودن که هزینه آن حدود چهار تا پنج هزار دلار است، هزینه و سختی‌های مربوط به ارسال تجهیزات را هم دارد.
وی ادامه داد: بر همین اساس و با هدف کمک به بیماران، فناوران در گروه ژنتیک پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی اقدام به طراحی مشابه این فناوری و تولید کیت کاملا متناظر با شرایط بومی بیماران ایرانی کردند. این محصول فناورانه، اعتبارسنجی‌های لازم را کسب کرده و در حال حاضر مراحل نهایی اخذ مجوز را می گذراند.
راه‌اندازی مرکز تشخیص، غربالگری و پیشگیری از پاپیلومای انسانی
رییس پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی همچنین با اشاره به راه اندازی مرکز مرجع شناسایی و تشخیص مولکولی ابتلا به (HPV) ویروس پاپیلومای انسانی توسط محققان این پژوهشگاه اظهار کرد: این مرکز در راستای مخاطرات بالای ویروس پاپیلومای انسانی که می تواند به بروز سرطان های مختلف به ویژه سرطان دهانه رحم به عنوان دومین سرطان شایع در بانوان منجر شود، راه اندازی شد.
صرامی فروشانی گفت: ویروس پاپیلومای انسانی بیش از ۱۵۰ ژنوتیپ مختلف دارد که برخی از آنها عامل زگیل های پوستی هستند اما حدود ۴۰ ژنوتیپ آن می تواند به بروز زگیل تناسلی منجر شوند. برخی از این زگیل‌ها کم خطر و برخی منجر به وخامت در دهانه رحم می‌شوند، بنابراین تشخیص به موقع و زودهنگام این بیماری، شانس درمان را افزایش داده و از انتقال این ویروس به شدت مسری جلوگیری می‌کند.