افزایش زنان معتاد / تولد نوزادان معتاد/ تاثیرات اعتیاد بر نوزادان
موضوع تولد نوزادان معتاد یکی از نگران کننده ترین مسائلی است که در سال‌های اخیر به میزان قابل توجهی در حال اتفاق افتادن است. نوزادانی که از مادران معتاد متولد می شوند با وضعیت‌های دردناکی روبرو هستند و در بسیاری از موارد حتی پس از اقدامات درمانی گوناگون نوزادان با ورود به محیط های آلوده مجدداً به اعتیاد مبتلا می شوند که با پیامدها و عواقب زیادی روبرو هستند.
اعتیاد در نوزادان سلامت جسم و روان آنها را به شدت به خطر می‌اندازد، در نتیجه لازم است هر چه سریعتر برای درمان اعتیاد والدین و دیگر مشکلات موجود در خانواده اقدام شود. در همین رابطه استفاده از مشاوره ترک اعتیاد و دریافت کمک های تخصصی برای برطرف نمودن این مشکلات می تواند موثر واقع شود.
علائم اعتیاد در نوزادان معتاد
همانطور که در مقاله اعتیاد در بارداری توضیح داده شد، مادران معتاد فرزندان نوزادان خود را از طریق جفت آلوده به اعتیاد می کنند. در حقیقت نوزادانی که در دوران جنینی اعتیاد را تجربه می کنند از همان بدو تولد دچار علائم محرومیت و ترک جسمی هستند که به آن اصطلاحاً سندروم محرومیت گفته می شود.
سندرم محرومیت از مواد مخدر
علائم ترک اعتیاد به محض تولد نوزاد و ظرف چند ساعت تا زمانی حدود سیزده روز پس از تولد بروز پیدا می کند که البته این مدت زمان و شدت آن در نوزاد بستگی به نوع مواد مصرفی مادر و میزان اعتیاد او دارد. در حقیقت اعتیاد مادر باعث بروز حالات خماری در نوزاد می شود که به آن سندروم محرومیت نیز گفته می شود. علائم محرومیت در طیف گسترده و گوناگونی بروز پیدا می‌کند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از :
- گریه‌های غیر طبیعی
- خواب زیاد
- لرزش
- تشنج
- تحریک پذیری
- تعریق و تب
- دمای پایین بدن
- خمیازه‌های زیاد
- گرفتگی بینی
- نفس‌های تند
- اسهال و استفراغ
این علائم بر اساس نوع ماده مصرفی و شدت اعتیاد مادر می تواند متغیر باشد و در یک طیف از خفیف تا شدید بروز نمایند.
مهمترین تاثیرات اعتیاد مادران در نوزادان معتاد
همانطور که توضیح داده شد، علاوه بر سندرم محرومیت در نوزادانی که از مادران معتاد به دنیا می آیند، در طول زمان دچار آسیب‌های مختلفی می گردند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از :
- عقب ماندگی های ذهنی و جسمی
- آسیب پذیری در برابر اعتیاد در بزرگسالی
- بروز مشکلات در رشد
- بروز اختلالات روانی در بزرگسالی
- کاهش آستانه تشنج
- کاهش وزن شدید
- بروز مشکلات تنفسی
- سندروم مرگ ناگهانی
- مشکلات رفتاری و خلق و خو
هر کدام از این علائم می‌تواند در یک طیف در نوزادان بروز نماید و از خفیف تا شدید زندگی و آینده کودک را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه به تشریح و توضیح هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت تا شما را با جزئیات بیشتری در مورد آنها آشنا کنیم.
۱. عقب ماندگی های ذهنی و جسمی در نوزادان معتاد
مصرف برخی از انواع مواد مخدر و یا محرک می تواند روند تکامل جنین را مختل کرده و منجر به بروز اختلالات عصبی رشدی در کودکان گردد. به طور مثال مصرف مداوم الکل در دوران بارداری می تواند منجر به پیدایش سندروم جنین الکلی گردد. در چنین شرایطی نوزاد با آسیب های مغزی و قلبی متعددی به دنیا می آید و دچار ناهنجاری هایی خواهد شد.
۲. آسیب پذیری در برابر اعتیاد در بزرگسالی
طبق تحقیقات انجام شده، فرزندانی که از مادران معتاد به دنیا می آیند در برابر اعتیاد به انواع مواد مخدر آسیب پذیری بیشتری دارند. زیرا اعتیاد مادر باعث ایجاد تغییراتی در سیستم عصبی و مغزی آنها شده و آنها را نسبت به اعتیاد آسیب‌پذیر می‌کند. به همین دلیل اگر این افراد در سنین بزرگسالی در محیط های آلوده و نامناسب قرار بگیرند، احتمال گرایش آنها به مصرف مواد زیاد خواهد بود.
۳. بروز مشکلات در رشد نوزادان معتاد
از دیگر عوارض اعتیاد مادران بر جنین مختل شدن روند رشد جنین است. بررسی‌ها نشان میدهد نوزادانی که با اعتیاد مادر روبرو هستند چیزی حدود ۴۰ درصد دچار مشکلات رشدی خواهند شد. از جمله این مشکلات، اختلالات زبان و گفتار، مشکلات رفتاری، کمبود توجه و بیش فعالی می باشد.
۴. بروز اختلالات روانی در بزرگسالی
همانطور که در مقاله اختلالات روانی توضیح داده شد، اعتیاد مادران می توانند بر روند سلامت و بهداشت روان کودک تاثیرات مخرب بسیاری را ایجاد نماید. از جمله این اختلالات می توان به افسردگی، اضطراب مزمن و اختلالات روان پریشی نظیر اسکیزوفرنی اشاره کرد. از طرفی مصرف مواد محرک توسط مادر در دوران بارداری می تواند باعث روان پریشی در کودکان شده و سلامت آنها را به خطر بیاندازد.
۵. کاهش آستانه تشنج
مصرف مواد اعتیاد آور در دوران بارداری موجب تخریب سیستم عصبی مرکزی نوزاد خواهد شد. یکی از نشانه‌های آن کاهش آستانه تشنج و بروز بیماری صرع در کودکان است. به خاطر داشته باشید که بروز تشنج در دوران نوزادی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باید تحت کنترل فوریتهای پزشکی قرار گیرد.
۶. کاهش وزن شدید در نوزادان معتاد
بسیاری از کودکان که از مادران معتاد متولد می شوند، دچار مشکلات زایمان هستند، به طور مثال زایمان زودرس و وزن بسیار کم از مهمترین این عوارض است. مصرف برخی از مواد مخدر مانند هروئین می تواند توانایی جسمی کودک را به شدت تحلیل برده و حتی باعث مرگ آنها در دوران نوزادی گردد.
۷. بروز مشکلات تنفسی
مصرف مواد مخدر به صورت دودی و یا استنشاقی می‌تواند باعث ابتلای کودک به انواع بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت شود. در همین رابطه مصرف سیگار و نیکوتین در دوران بارداری نیز می‌تواند میزان ابتلای کودک به مشکلات تنفسی را افزایش دهد.
۸. سندروم مرگ ناگهانی
متاسفانه بسیاری از مادران که درگیر اعتیاد به سیگار هستند، به سیگار و نیکوتین به عنوان یک ماده اعتیاد آور نگاه نمی‌کنند و به مصرف خود در طول دوران بارداری ادامه می دهند. در حالی که عوارض منفی سیگار و نیکوتین بر نوزادان بسیار شدید است. همچنین مطالعات نشان داده است که استعمال سیگار در طول دوران بارداری به میزان قابل توجهی سندروم مرگ ناگهانی نوزادان را افزایش میدهد و در آن نقش مهمی ایفا می‌کند.
۹. مشکلات رفتاری و خلق و خو
همانطور که تو پیشتر توضیح داده شد، اعتیاد نوزادان دارای آثار و پیامدهای طولانی مدتی برای فرد می باشد که در دوران نوجوانی بیش از هر زمان دیگری خود را نشان می دهند. افرادی که در دوران نوزادی درگیر اعتیاد بوده اند بیش از سایرین در برابر بروز اختلالات رفتاری مانند پرخاشگری و دیگر رفتارهای پرخطر آسیب پذیر هستند. این افراد معمولاً علاوه بر آسیب پذیری جسمی و به دلیل اینکه در شرایط نابسامان محیطی پرورش یافته اند، دچار ناسازگاری های بیشتری در دوران نوجوانی هستند و احتمال اعتیاد در این نوجوانان بیشتر است.
درمان نوزادان معتاد
همانطور که توضیح داده شد، نوزادانی که با اعتیاد متولد می شوند، دچار علائم پیچیده جسمی ذهنی و روانی هستند که لزوم بستری شدن آنها در بخش مراقبت‌های ویژه را الزامی می‌کند. در حقیقت این نوزادان باید به صورت همزمان تحت مراقبت ها و درمانهای دارویی ترک اعتیاد قرار بگیرند و علائم حیاتی آنها به شکل منظم تحت کنترل قرار بگیرد. همچنین نوزادان درگیر اعتیاد پس از ترخیص از بیمارستان به مراقبت های پس از ترک نیاز دارند تا شرایط خانوادگی و محیطی آنها نیز تحت کنترل قرار گیرد و مانع از اعتیاد مجدد و آلوده شدن آن ها گردد. در حقیقت اعتیاد مادران باید مورد توجه قرار گیرد و از روش های مطمئن برای ترک اعتیاد آنها استفاده شود و از آلوده شدن نوزادان در این خانواده ها جلوگیری به عمل آید.
مهمترین روشهای درمان نوزادان معتاد
درمان نوزاد معتاد از روشهای مختلف انجام می‌شود که مهمترین آنها عبارتند از درمانهای غیر دارویی و درمان های دارویی که هر کدام دارای شیوه ها و خصوصیات جداگانه هستند که مهمترین آنها را در ادامه توضیح خواهیم داد.
۱- درمانهای غیر دارویی
در بسیاری از موارد مشاهده شده است که نوزادان معتاد بدون درمان های دارویی و با قرار گرفتن در یک محیط سالم و با استفاده از اقدامات محیطی به مرور درمان می گردند. در حقیقت این اقدامات در زمینه آرام کردن نوزاد انجام می پذیرد که شامل کاهش نور محیط، پیچیدن پارچه دور نوزاد و قنداق کردن او است که می تواند به کاهش بیقراری و نا آرامی های کودک کمک بسیار زیادی نماید.
۲- درمان دارویی برای ترک اعتیاد نوزاد
اما در برخی دیگر از نوزادان که حدود ۴۰ درصد آنها را تشکیل می دهند، دچار علائم شدید محرومیت می گردند که نیازمند درمان های دارویی هستند. این نوزادان با استفاده از مورفین خوراکی و داروهای کنترل کننده علائم محرومیت به مرور و به تدریج درمان شده تا مصرف به طور کامل قطع گردد. نکته مهم در رابطه با درمان دارویی نوزادان این است که حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص اطفال صورت گیرد و خوراندن خودسرانه دارو به نوزادان می تواند باعث تشدید علائم و عوارض خطرناک اعتیاد در آنها گردد. در موارد شدیدتر که نوزاد دچار تشنج است، پزشک متخصص از داروهای ضد تشنج استفاده خواهد کرد تا شرایط خطرناک نوزاد مرتفع شده و بتواند به تندرسی کامل برسد.
کلام آخر
همانطور که توضیح داده شد اگر مادر درگیر اعتیاد باشد و پس از ترک اعتیاد نوزاد به او شیر بدهد، اعتیاد مجدداً از شیر مادر به کودک منتقل می شود، در نتیجه ترک اعتیاد مادر یکی از مهمترین موضوعاتی است که باید مدنظر قرار گیرد تا سلامت کودک به خطر نیافتد.