مدل زندگی دینی در عصر غیبت چگونه باید باشد

در زمانی که امام زمان حضور دارند و چشم های گنه کار وجود منور ایشان را نمی بیند، قطعا سبک زندگی متفاوت است. ما شخصاً حضور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را درک نکرده ایم تا ببینیم ایشان چگونه زندگی می‌کنند. آنچه که برای ما مهم است شاخص ها و ملاک هایی است با توجه به راهنمایی های علما و دین اسلام به خصوص عارفانی که به جایگاه های خاص معرفتی رسیده اند و توصیه هایی از سوی امام عصر برای ما دارند به ما رسیده است.

اما این مواردی که ما میتوانیم در زندگی عملی اجرا کنیم شامل موارد زیر است:

یکی از محورهای اصلی همه دعاهایی که برای امام زمان میخوانیم از جمله عهد، آل یاسین و دعای فرج، صبر و شکیبایی است.

مسلمانان هیچگاه نباید پشت یکدیگر را خالی کنند حتی در سختی ها. اگر نگاهی به دشمنان بیندازیم به این نکته پی میبریم که هیچگاه پشت همدیگر را خالی نمیکنند. آنها یک دشمن مشترک دارند آن هم دین اسلام است. برای قتل و غارت مسلمانان کمر همت بسته اند.

انتظار؛ بدون عنصر پایدارى و صبر

انتظار بدون عنصر پایدارى و شکیبایى و صبر در برابر مشکلات، پوسته اى است بدون مغز و قالبى است بى محتوا، و در حقیقت انتظار نیست، روح و جوهر اصلى انتظار، مقاومت و صبر است. کسى که منتظر تحقق یافتن هدف آرمانى است باید تا فرا رسیدن زمان پیدایى هدف و شکل گرفتن آرمان، پایدارى و شکیبایى کند، و تاب و توان از دست ندهد، و هر ناملائمى را در آن راه با بردبارى بپذیرد. و چون صبر و پایدارى را از دست داد و بى شکیب گردید، و تاب و توان بر زمین نهاد، انتظار را نیز از دست داده است، زیرا که پایدارى و صبر، تحقق بخش جوهر انتظار است. از این رو، همواره خصلت الهى و حیاتى انتظار با صبر و پایدارى قرین گشته است. و در احادیث از انتظار در پرتو صبر و انتظار فرج با صبر، سخن گفته اند:

امام على علیه السلام:

…استعینوا بالله و اصبروا، ان الارض لله یورثها من یشاء من عباده و العاقبه للمتقین. (۱)

…از خدا کمک بگیرید و پایدارى پیشه سازید، که زمین از آن خدا است و به هر کس خواست آن را به وراثت مى دهد، و سرانجام نیک از آن پرواپیشگان است.

گذشت روزگار و دیر پایى نظام‌هاى ستم بنیاد و انبوهى حوادث و ویرانی‌ها و سیطره ناکامى و سلطه شکست‌هاى پیاپى و انقلاب‌هاى نافرجام، منتظر راستین را از آینده مأیوس نخواهد ساخت، و در اصالت راه و کار خود تردید نخواهد کرد، و در نیمه شب سرد و تاریک یلداى زندگى، ایمان به نیمروز گرم و روشن تابستان را در دل زنده و پویا نگاه خواهد داشت

وعده حتمى الهى درباره وراثت صالحان پهنه زمین را، در صورت صبر و استقامت، تحقق مى پذیرد.

امام صادق علیه السلام:

من دین الائمه الورع … و انتظار الفرج بالصبر. (۲)

از دین امامان که مردم را به آن فرا مى خوانند پارسایى است … و انتظار فرج با صبر و شکیبایى .

امام رضا علیه السلام:

ما احسن الصبر و انتظار الفرج … (۳)

چه نیکو است شکیبایى و انتظار فرج …

صبر و پایدارى مردم در آخرالزمان ستایش شده است، و همین خصلت مهم، مایه امتیاز آنان از مسلمانان صدر اسلام به شمار آمده است.

امام صادق علیه السلام:

عن النبى صلى الله علیه و آله سیاءتى قوم من بعدکم ، الرجل الواحد منهم له اجر خمسین منکم. قالوا یا رسول الله: نحن کنا معک ببدر و احد و حنین، و نزل فینا القرآن؟ فقال: انکم لو تحملوا لما حملوا لم تصبروا صبرهم (۴)

امام صادق علیه السلام، به نقل از پیامبر صلى الله علیه و آله: پس از شما کسانى بیایند که یک نفر ایشان پاداش پنجاه نفر از شما را داشته باشد. اصحاب گفتند: اى رسول خدا ما در جنگ بدر و احد و حنین با تو بودیم و درباره ما آیه نازل شده است ؟ پیامبر فرمود: اگر آنچه به ایشان رسد از حوادث ایام به شما رسد، شکیبایى آنان را ندارید.

هدف اصلى از انتظار، زنده نگاه داشتن روح امید و نشاط، و احساس تعهد و مسئولیت، و پیوند روحى با امام موعود است. و زنده بودن امید و احساس مسئولیت، بدون صبر، ممکن نیست.

امام على علیه السلام:

انتظروا الفرج، و لا تیاءسوا من روح الله، فان احب الاعمال الى الله – عزوجل – انتظار الفرج .(۵)

منتظر فرج باشید، و از گشایش الهى مأیوس نگردید، زیرا که محبوبترین کارها نزد خداى بزرگ انتظار فرج است.

زمینه اصلى پایبندى به تکلیف و پیوند با حق و عدل و با امام موعود علیه السلام در انتظار تحقق مى پذیرد. و انتظار است که پدید آورنده امید است. و یاءس است که عوامل اصلى تکلیف نشناسى و بى تعهدى و دورى از حق و عدالت و گسستن پیوند از امام و آرمانهاى الهى اوست بنابراین، جا دارد که انتظار فرج و امید به آینده و تحقق جامعه آرمانى مهدوى برترین اعمال شمرده شود:

امام رضا علیه السلام:

من آبائه علیه السلام عن رسول الله صلى الله علیه و آله: افضل اعمال امتى انتظار فرج الله – عزوجل . (۶)

امام رضا علیه السلام به نقل از پدرانشان، از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله: برترین اعمال امت من، انتظار فرج از سوى خداوند بزرگ است.

همچنین جامعه و مردم معتقد به اسلام و دین باوران راستین و معتقدان به درستى وعده هاى قران و پیامبر و امامان، باید از رخنه وسوسه هاى شیطانى در دل خود مانع گردند، و در دوران تباهیها، دشواریها، حوادث ناگوار، شکستهاى پیاپى، رنگ باختگى ادعاها، نافرجامى تلاشها و کوششها، به نتیجه نرسیدن قیامها و منحرف شدن انقلابها، باید در دل و درون استوار باشند، و هیچگونه تزلزل و ناامیدى به خویش راه ندهند. شکیبا باشند و بدانند که هر گونه یاءس در هر شرایطى پدیده اى شیطانى است.

امام صادق علیه السلام:

… فلا یستفزنک الشیطان، فان العزه لله و لرسوله و للمۆ منین، و لکن المنافقین لا یعلمون . الا تعلم ان من انتظر امرنا و صبر على ما یرى من الاذى و الخوف، هو غدا فى زمرتنا… (۷)

…شیطان تو را تحریک نکند. زیرا که عزت از آن خدا و پیامبر و مۆ منان است لیکن منافقان نمى دانند. آیا نمى دانى کسى که منتظر امر ماحاکمیت و اجتماع آرمانى ما باشد، و بر بیمها و آزارهایى که مى بیند شکیبایى ورزد در روز بازپسین در کنار ما خواهد بود…

بارى، تلاشهاى ناکام، کوششها و جوش و خروشهاى فراوانى که به هدف نرسیده است، ممکن است کسانى را دچار یاءس و شکست کند، و شکیب از ایشان بستاند، و از کارآیى دین خدا و رهبرى الهى و آینده آن ماءیوس سازد. این یاءس از منطق دین و آیین خرد بدور است. باید از نفوذ چنین اندیشه هایى در ذهن افراد و جامعه پیشگیرى کرد، و با تکیه به خدا و ایمان به حتمیت وعده هاى الهى و اعتقاد به اصالت راه پیامبران و حقانیت تعالیم امامان معصوم علیه السلام ، پایدارى را زنده نگاه داشت، و صبر پیشه کرد، و امیدها را به یاءس بدل نساخت و پیروزى دین خدا و عزت حتمى مۆ منان و تحقق جامعه عدالت بنیاد مهدوى را وعده تخلف ناپذیر دانست.

اجتماع شیعه، داراى چنین انتظارى است اگر شیعى مذهب است. (۸)

امام صادق علیه السلام:

المۆ من الطاق! یا ابن النعمان، و لا یکون العبد مۆ منا حتى تکون فیه ثلاث سنن: سنه من الله، و سنه من رسول الله ، و سنه من الامام … و اما التى من الامام فالصبر فى الباءساء و الضراء حتى یاتیه الله بالفرج)۹) .

هدف اصلى از انتظار، زنده نگاه داشتن روح امید و نشاط، و احساس تعهد و مسئولیت، و پیوند روحى با امام موعود است. و زنده بودن امید و احساس مسئولیت، بدون صبر، ممکن نیست

اى پسر نعمان! انسان مۆ من نیست مگر اینکه سه خصلت را در خود پدید آورده باشد: خصلتى از خدا و خصلتى از پیامبر و خصلتى از امام … آن خصلتى را که از امام باید در خود پدید آورد شکیبایى در دشواریها و مشکلات است ، تا فرج و گشایش الهى برسد.

در دعاها، حالت انتظار منتظران راستین ، چنین ترسیم شده است:

فلو تطاولت الدهور، و تمادت الاعمار، لم ازدد فیک الا یقینا، و لک الا حبا و علیک الا متکلا و معتمدا، و لظهورک الا متوقعا و منتظرا و لجهادى بین یدیک مترقبا… (۱۰)

…اگر روزگاران به دراز کشد و عمر طولانى شود، یقینم به تو افزون گردد، و دوستیم فزونى یابد، و بر تو بیش از پیش تکیه کنم و مدد بخواهم، و چشم به ظهورت دارم و منتظرم ، و آماده جهاد در راه توام …

بنابر این اصلی ترین شاخص مسلمانان در عصر غیبت ( وصابرو علی عدوکم ) باید باشد؛ همدیگر را حمایت کنیم، پشت یکدیگر را خالی نکنیم و همدیگر را تحقیر نکنیم.

پی نوشت ها:

۱-مکیال ۲/۱۹۵

۲- بحار ۵۲/۱۲۲

۳- بحار ۵۲/۱۲۹,

۴- مکیال۲/۲۲۲؛ به نقل از غیبت شیخ طوسى ، باب علائم الظهور.

۵- بحار۵۲/۱۲۳,

۶- بحار ۵۲/ ۱۲۲

۷- کافى ۸/۳۷؛

۸- مکیال ۲/۲۹۰, باید همه جامعه هاى اسلامى داراى چنین وضعى باشند. نه تنها شیعه ، زیرامسئله مهدى علیه السلام و ظهور او امرى اسلامى است که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله خبر آن را داده است ، و در دهها کتاب از کتب معتبراهل سنت ، در آن باره احادیثى مهم و فراوان رسیده است .

۹- تحف العقول / ۲۲۹ – ۲۳۰,

۱۰- مفاتیج الجنان ۵۲۷,