علت های تغییر سبک زندگی اسلامی ایرانی به سمت و سوی زندگی غربی

تغییر سبک زندگی به سوی زندگی غربی، یکی از معضلات امروزه جامعه ایرانی می باشد که حتی روبرو شدن با برخی مضرات زندگی غربی مانند مشکلات خانوادگی، آسیب های اجتماعی و استرس نیز؛ جلودار این تغییر نبوده است. به راستی علت این شتاب در تغییر را چه مساله ای می توان جست؟

امپریالیسم فرهنگی سبب نفوذ فرهنگ بیگانه و در نهایت استعمار خواهد شد.

سبک زندگی عبارت است از مجموعه ای از ارزشها، نوع نگاه، تفکر و شیوه های رفتاری که یک فرد در طی زندگی به کار می بندد. سبک زندگی مهم ترین منبع هویت یک انسان است و نشان دهنده پیشینه فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی و قومیتی اوست.
پیشینه و قدمت تاریخی ایرانیان و همچنین بهرمندی آنان از دین و آیینی کامل و آسمانی، سبب تکامل زندگی آن ها به سوی سبک زندگی سالم و غنی بوده است. هرچند که این زندگی با زندگی ایده آل؛ فاصله ای درخور توجه داشته و خلا هایی در آن نسبت به دستورات بزرگان دینی مشاهده می شود، اما به نسبت و سیاق زندگی غربی، اولیاتی مانند حجاب، تعامل با نامحرم، روحیه تولید، صداقت و راستگویی، اهمیت دادن به خانواده، وفاداری و … به خوبی در آن وجود داشته است.
با گسترش وسائل ارتباط جمعی و آشنایی هرچه بیشتر مردم با سبک و زندگی غربی، زرق و برق این نوع زندگی سبب جلب توجه و گرایش مردم به این نحوه زندگی شده و بالتبع آثار و زیان های آن نیز دامن گیر جامعه ما گردید.
فروپاشی نظام خانواده، تغییر سبک پوشش و استفاده از لباس های تنگ، کوتاه و پاره، روحیه مصرف گرایی، همزیستی با سگ و گربه، انحرافات اخلاقی، تغییر گویش، تغذیه ناسالم، تنوع طلبی، بی اعتمادی و استرس؛ بخشی از آثار و مضرات این الگوی غربی می باشد.

علل گرایش به سبک زندگی غربی

۱- تغییر هدف از زندگی

انسان ها با تفسیری از زندگی که برای خود دارند، هدفی برای خود ترسیم نموده و پیرو این هدف، یک نوع سبک زندگی برای خود در پیش می گیرند.
فردی که ایمان به خدا و جهان دیگر ندارد، مسلما تمام آرزوهای خود را در این جهان جستجو می کند و به دنبال آباد کردن جهان خود و به دنبال آن لذت هرچه بیشتر از زندگی خواهد بود. مسلم است که زندگی بسیار پر زرق و برقی را برای خود فراهم نموده و از انواع لذائذ حلال و حرام استفاده خواهد نمود.
برای این نوع دیدگاه؛ تربیت فرزندان نیز باید طوری باشد تا آن ها هم بتوانند از زندگی نهایت لذت را ببرند. در برخورد با دیگران نیز باید طوری رفتار شود که نهایت استفاده از رابطه برده شده و منافعی سرشار نصیب او شود. لذا اگر ستمی هم روا شود و حق کسی هم خورده شود، بلامانع است. پوشش او باید برایش لذت بخش باشد، حیا در این بینش، معنا ندارد. خلاصه در یک کلمه «اصل لذت» حاکم بر این سبک زندگی خواهد بود.
نگاه این دیدگاه نگاه حیوانی است. زیرا هرچه قدرت و ثروت افزایش پیدا کند، نهایتا فرد به حیوانی سیر و قدرتمند تبدیل خواهد شد و از ارزشهای انسانی و اخلاقی بهره ای نخواهد داشت.
قرآن کریم در مورد این افراد می فرماید:

رُبَما یَوَدُّ الَّذینَ کَفَرُوا لَوْ کانُوا مُسْلِمین‏ ذَرْهُمْ یَأْکُلُوا وَ یَتَمَتَّعُوا وَ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُون‏[۱]
کافران (هنگامی که آثار شوم اعمال خود را ببینند) چه بسا آرزو می کنند که ای کاش مسلمان بودند. آنها را به حال خود واگذار تا بخورند، و از دنیا بهره گیرند و آرزوها آنان را غافل سازد ولی بزودی خواهند فهمید.

در منابع دینی ما از همنشینی و معاشرت نیز با چنین افرادی به علت تاثیرات مخربی که بر اعتقادات افراد خواهند داشت، منع شده است. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: « خُلْطَهُ أَبْنَاءِ الدُّنْیَا تَشِینُ‏ الدِّینَ وَ تُضْعِفُ الْیَقِین‏»[۲] با دنیاپرستان درآمیختن، دین را معیوب می سازد و یقین را تضعیف می کند. علت این امر را می توان این دانست که فکر و ذکر این افراد در مادیات و تجملات خلاصه شده، لذا همنشینی با آنها سبب هرچه بیشتر شدن حب مادیات در دل انسان و در نهایت، دوری از خدا و ضعف ایمان خواهد شد.

۲- تقلید کورکورانه

گروهی از افراد، با مشاهده زرق و برق زندگی غربی و لذت های آن، مجذوب این سبک زندگی شده و درصدد جمع نمودن بین سبک زندگی ایرانی اسلامی اصیل با سبک زندگی معیوب و مخرب غربی هستند.
نکته مهم اینجاست که کسانی که مقلد سبک زندگی غربی هستند، هیچ وقت تمام مزایای آن سبک زندگی نصیب شان نخواهد شد، اما از تمام آسیب های آن برخوردار خواهند شد. اگر بخواهیم در این زمینه فقط اشاره ای کوتاه داشته باشیم، هدف ترویج این نوع سبک زندگی توسط غرب؛ امپریالیسم فرهنگی، نفوذ در جوامع دیگر و از بین بردن تمدن آن ها و در نهایت، تغییر هویت و تأثیرگذاردن بر انتخاب‌ها، تصمیم گیری ها و الگوهای رفتاری و ارزش‌های فرهنگی است. یعنی در پشت ارائه این نوع سبک زندگی به جهان، هدف متجاوزانه و استعمارگرانه وجود دارد. در حالی که برای کشور مقلد، چیزی جز شمه ای از لذت نخواهد داشت. اما همه چیز خود را با این تقلید، تقدیم کشور متجاوز خواهند کرد.

جمع بندی

اگر یک جامعه، به سبک زندگی اصیل خود که برخواسته از تمدن هزاران ساله و تکامل یافته با آخرین دین توحیدی است، پایبند باشد و با تلاش خود؛ در بهینه سازی فرهنگ جامعه بر مبنای دستورات دینی بکوشد و خلاهای فرهنگی جامعه را پر نماید، نه تنها از مزایای سبک زندگی غربی که شامل پیشرفت، صنعت، علم و فناوری بهرمند خواهد شد، بلکه از ثمرات ایمان به خدا نیز که آثاری بسیار بالاتر از پیشرفتهای علمی دارد، سود خواهد جست. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: «ثواب الآخره ینسی مشقه الدنیا»[۳] پاداش آخرت، رنج و سختی دنیا را از یاد می برد.

پی نوشت

[۱] قرآن کریم، سوره حجر، آیات ۲ و ۳.

[۲] علی بن محمد لیثی، عیون الحکم و المواعظ، قم: دارالحدیث، ۱۳۷۶، ص ۲۴۲.

[۳] عبدالواحد تمیمی آمدی، غرر الحکم، قم: اسلامی، ۱۴۱۰ق، ص ۳۳۳.