انحرافات و ناهنجاری‌های اجتماعی و عواملی مسبب بروز آن‌ها
آسیب‌های نوآمده و جدید
آسیب‌های نوظهور، از آسیب‌های جدیدی هستند که در اثر استفاده از اینترنت، بازی‌های کامپیوتری و ماهواره در افراد جامعه ایجاد می‌شود و مرتبط با استفاده از تکنولوژی جدید هستند.
در مقایسه آسیب‌های اجتماعی در ایران و دیگر کشور‌ها و مطالعات بر روی این مبحث، اطلاعات به دست‌آمده نشان می‌دهند که علاوه بر کشور ایران، سایر کشور‌ها نیز دچار آسیب اجتماعی ناشی از فضای مجازی می‌باشند.
در واقع حفظ حریم و اطلاعات خصوصی افراد در شبکه‌های اجتماعی به اصلی‌ترین دغدغه کشور‌ها تبدیل شده و این اطلاعات در بسیاری از کشور‌ها، به طور قانونی ضمانت شده‌اند. با این حال تبادل اطلاعات و حفظ شئونات انسانی در فضای مجازی با چالش‌هایی روبرو شده و در نتیجه سبب ایجاد آسیب‌های روحی و روانی بسیاری در کودکان و نیز نوجوانان شده است.
بسیاری از والدین از ظرفیت فضای مجازی در تبادل اطلاعات و آسیب‌های بسیاری که ممکن است برای فرزندشان در اثر استفاده از این فضا ایجاد شود، کاملاً بی‌اطلاع هستند. در نتیجه، نظارت کافی بر نحوه استفاده فرزندان خود از این فضا نداشته و با دست خود بهترین موقعیت را برای شکارچیان فضای مجازی ایجاد می‌نمایند.
اعتیاد
اعتیاد یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های اجتماعی است که متأسفانه گریبان‌گیر بسیاری از جوانان کشورمان شده است. علت گرایش افراد به اعتیاد، مسائل سیاسی، اقتصادی و همچنین مشکلات خانوادگی و مسائل مختلف اجتماعی می‌باشد. اعتیاد با درگیر ساختن افراد از قشر‌های مختلف، موجب از بین رفتن نیرو‌های کاری و مهم و مؤثر در جامعه می‌شود.
طلاق
یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در ایران و برخی دیگر از کشور‌ها، طلاق می‌باشد. این آسیب که از آن به عنوان روشی نهادی برای پایان دادن ازدواج یاد می‌شود، باعث بروز اختلال در تعهدات و اصول اخلاقی افراد می‌شود.
همچنین با از بین بردن آرامش خانواده، سبب‌ساز ایجاد بسیاری از ناهنجاری‌های دیگر مانند کشیده شدن افراد به سمت بلای خانمان‌سوز اعتیاد می‌شود.
از دلایلی که باعث افزایش معضل طلاق می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مشکلات اقتصادی
- عدم سازگاری جنسی
- عدم علاقه و تفاهم در ازدواج
- دخالت خانواده‌ها
- داشتن اعتیاد
- عدم اعتقاد به دین و مذهب
- بیکاری
- تفاوت در فرهنگ
- عدم پایبندی و وفاداری به همسر
- و …
انحراف جنسی
تن فروشی یا روسپی‌گری، یکی از معضلاتی است که در بسیاری از جوامع به وجود دارد. این آسیب معمولاً با انحرافات اجتماعی دیگری مانند اعتیاد و مصرف مشروبات همراه بوده و معمولاً زنانی که دچار اختلال در شخصیت خود هستند به این بی‌بند و باری تن می‌دهند.
توجه داشته شید که بسیاری از زنان فاحشه، هم‌جنس‌گرا هستند. این زنان با نشان دادن خشم خود نسبت به جنس مذکر و به منظور تحقیر مردان، با درگیر نمودن خود، به روابط غیرمتعارف اقدام می‌کنند.
از دیگر عواملی که سبب بروز انحراف جنسی به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی در ایران می‌شود، عبارت‌اند از:
- بیکاری، فقر و مشکلات اقتصادی
- گرسنگی و نداشتن غذا
- تنوع طلبی و تجمل‌گرایی
- جنگ
- رانده شدن از خانواده
- فریب خوردن توسط افراد ناباب
- عدم داشتن سواد و آگاهی
- اختلافات زن و شوهری
- و …
دزدی و سرقت
یکی از آسیب‌های جدی که بسیاری از افراد جامعه را تهدید می‌کند، اقدام به دزدی و سرقت است. این آسیب اجتماعی، یکی از انحرافاتی است که علاوه بر جنبه اخلاقی، از لحاظ قانونی نیز جرم تلقی می‌شود. عواملی مانند فقر، بیکاری، اعتیاد و … در شکل‌گیری این انحراف نقش برجسته‌ای دارند.
البته مهم‌تر از همه، شخصیت افراد است که سبب مبتلا شدن آن‌ها به این معضل می‌شود.
علاوه بر موارد یاد شده، موارد زیر نیز در سوق دادن افراد به سمت سرقت نقش زیادی دارند:
- فقر عاطفی از طرف خانواده و ناکامی
- تجربه‌های دزدی در دوران خردسالی
- فقر فرهنگی و عدم داشتن آگاهی
- مهاجرت به شهر و زاغه‌نشینی
خودکشی
خودکشی یکی از آسیب‌هایی است که در نگاه اول مشکلی فردی تلقی می‌شود. با این حال به دلیل ارتباط فرد با جامعه و نقشی که در آن ایفا می‌کند، به نوعی آسیب اجتماعی نیز محسوب می‌گردد.
خودکشی به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی در ایران، ارتباط مستقیمی با مشارکت فرد در جامعه و همچنین برنامه‌های گروهی دارد. هر چقدر میزان مشارکت در اجتماع و همبستگی نسبت به آن در فرد کاهش یابد، میل به انزوا در فرد بیشتر شده و در نتیجه، فرد تمایل به پایان دادن زندگی خود می‌یابد.
البته انحرافات اجتماعی دیگر، مانند اعتیاد نیز در بالا رفتن آمار خودکشی نقش فراوانی دارد. به طوری که آمار خودکشی در میان معتادان بیشتر از سایر افراد است. همچنین دلایلی دیگری نیز در افزایش انگیزه خودکشی در افراد تأثیر دارند که در زیر به این موارد اشاره شده است:
- اختلافات خانوادگی و عدم تفاهم در زندگی زناشویی
- شکست عاطفی
- اختلال شخصیتی و روانی
- عدم مساعد بودن شرایط اقتصادی
- عدم توانایی در تأمین هزینه‌های خانواده
- حس پوچی در قشر جوان جامعه
- تغییر زندگی از حالت سنتی به حالت صنعتی
نتیجه‌گیری
شناخت انواع آسیب اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن‌ها، تأثیر بسزایی در شناخت روش‌های پیشگیری از این آسیب‌ها و ایجاد جامعه‌ای سالم دارد. اولین و مهم‌ترین بستری که می‌تواند از بروز بسیاری از انحرافات اجتماعی جلوگیری نماید، محیط پر آرامش خانواده است.
در صورتی که والدین شیوه صحیحی مطابق با آموزه‌های دینی برای تربیت فرزندان خود در پیش‌گرفته و با آگاهی‌های لازم، خانه را به مکانی امن برای فرزندان تبدیل سازند، از بسیاری از ناهنجاری‌های جامعه پیشگیری خواهند نمود.
علاوه بر خانواده، سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی نیز در پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی در ایران نقش فراوانی دارند. نهاد‌های دولتی می‌توانند با اتخاذ تصمیمات درست و راهبردی، نگرانی‌های مالی افراد را کاهش داده و در ایجاد جامعه‌ای سالم و به دور از ناهنجاریها نقش مهمی داشته باشند.
ارائه آموزش به اقشار مختلف و آگاه‌سازی این افراد، اساس پیشگیری از ناهنجاری‌های اجتماعی می‌باشد. آموزش مهارت‌های گروهی به افراد، آموختن مهارت‌های زندگی به کودکان و آموزش اصول تربیتی به والدین و دعوت به مشارکت در جامعه از طریق رسانه‌ها، از راهکار‌های پیشنهادی برای کاهش آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی می‌باشد.