تجلّی مهدی باوری در مهدی یاوری
دشمن در کمین مهدی یاوران است و درصدد است از هر راه ممکن آنان را از خط و مسیر مهدویت منحرف کند. لذا باید این خطرات را شناخت و در صدد رفع آن ها برآمد.
چه خطراتی مهدی یاوران را تهدید می کند؟
وضعیت موجود به گونه ای ملال آور است که موجب می شود ما زبان به شکایت گشوده و از رنج های خودمان به پیشگاه الهی سخن برانیم. (سهرابی، ص۲۲۰) مهم ترین دلیل تأخیر فرج و ظهور امام، کمبود مهدی باوران و مهدی یاوران از جهت کمّیت و کیفیت در میان شیعیان و انصار امام است. (رک: آصفی، ص۲۲۰)
در فقرات انتهایی دعای شریف افتتاح، صحبت از شکایت اجتماعی است و به پیشگاه خداوند متعال بیان می داریم:
«اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکو إِلَیک فَقْدَ نَبِینَا صَلَوَاتُک عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ غَیبَهَ وَلِینَا (إِمَامِنَا) وَ کثْرَهَ عَدُوِّنَا وَ قِلَّهَ عَدَدِنَا وَ شِدَّهَ الْفِتَنِ بِنَا وَ تَظَاهُرَ الزَّمَانِ عَلَینَا…؛ بارالها ما به درگاه تو شکایت می کنیم از فقدان پیغمبرت (صلوات الله علیه و آله) و از غیبت امام ما و بسیاری دشمن ما و کمی تعداد ما و فتنه های سخت بر ما و غلبه ی محیط روزگار بر ما…». (قمی، ص۲۸۵)
در شرح این فراز دعا از جبهه های مختلف جنگ شیطان با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) و یاران خاصّ حضرت و مهدی یاوران که سبب کمی تعداد آنان شده است، سخن می گوییم؛ در ابتدا به بیان معنای مهدی باوری و مهدی یاوری پرداخته، سپس فرق بین یاران خاص حضرت و مهدی یاوران را بیان می کنیم.
الف – معنای مهدی باوری و مهدی یاوری
مهدی باوری یعنی ایمان و عقیده (پیوند عقلی و پیوند قلبی) به حجّت دوازدهم که باوری اسلامی است و براساس کتاب و سنّت پدید آمده و بر پایه ی قوی ترین برهان های عقلی و نقلی استوار است.
این باور و ایمان با پیوند مداوم و مستمرّ برخاسته از معرفت با امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) به طور کامل در ارتباط است و تعمیق این عقیده، شخص را به اوصاف منتظر واقعی نزدیک می گرداند. مهدی باوری یعنی اعتقادی که از حدّ بینش و نگرش می گذرد و به حیطه ی رفتاری، به خصوص رفتار فردی وارد می شود و تأثیرها و نمودهای عینی بر جامعه دین داران خواهد داشت.
تجلّی مهدی باوری در مهدی یاوری است. هر آن چه باور و اعتقاد به امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) عمیق تر باشد، یاری و کمک به حضرت در عصر غیبت و حضور بیشتر جلوه می کند.
در باور و اعتقاد مهدویّت این معرفت به وجود می آید که نیاز حضرت به یاران و امداد رسانان در صحنه های مختلف، متفاوت است و برای برپایی جامعه ی توحیدی و دولت کریمه، نخست باید با جهاد نفس و تمرین اخلاص در رسیدن به مقام یاوران مهدی کوشید و پس از خودسازی، با احیای امربه معروف و نهی از منکر به اصلاح جامعه ی اسلامی پرداخت. (رک: پورحسینی، صص۱۱-۱۰)
ب – فرق بین یاران خاص حضرت و مهدی یاوران
یاران خاص حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ۳۱۳ نفرند که از آنان به پرچم داران تعبیر نموده اند. هریک از این یاوران خاص، نقش عظیمی در فرما ن دهی سپاه، گشودن شهرها، اداره ی امور و… دارند (رک: سلیمیان، ص۴۴۴) و در حکومت حضرت، هریک از آن ها بر یک استان فرمان روایی کرده و احکام اسلام را مو به مو اجرا می نمایند. (رک: خادمی، ص۵۹)
در روایات گوناگون ترکیب این ۳۱۳ نفر یاران خاص را از پیامبران و جانشینان آنان، تقواپیشگان و صالحان روزگار و امّت های پیشین و از سران و بزرگان اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله) بیان می کنند.
امام علی(علیه السلام) در وصف آنان می فرمایند: «أُولئِک خِیارِ الأُمهِ مَعَ أَبرارِ العِترهِ؛ آنان خوبان امّت اند با نیکان خاندان (پیامبر)». (طوسی، ص۴۷۳)
آن چه گفتیم مربوط به یاران خاصّ حضرت بود؛ امّا یاوران حضرت، مؤمنان صالحی هستند که به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) در مکه و غیر آن ملحق شده، زیر پرچمش گرد می آیند و با دشمنان خدا و پیامبر خدا می جنگند. (رک: سلیمیان، ص۴۴۴) قیام حضرت از مکه، پس از اجتماع آنان خواهد بود؛ در روایات برای حضرت از لشکر ده هزار نفری سخن به میان آمده است.
امام صادق (علیه السلام) در این باره می فرمایند: « لا یخرُجُ القائمُ مِن مکهِ حتی تَکمُلَ الحلقهُ قُلتُ و کم الحَلقهُ قالَ عشرهُ آلافٍ؛ امام قائم(عجل الله تعالی فرجه) از مکه خارج نمی شود مگر هنگامی که گروه تکمیل شوند. راوی می پرسد آنان چند نفرند؟ امام پاسخ می دهد: ده هزار نفر». (مجلسی، ص۳۶۷)
البته این تعداد، جمعی از یاوران ایشان اند و نه همه ی آنان. به عنوان نمونه تنها سید هاشمی با دوازده هزار نیرو به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) در عراق ملحق می گردند. (رک: سلیمیان، ص۴۴۵)
نتیجه آن که: دو دسته کردن اصحاب حضرت به چند دلیل می تواند باشد:
۱- دو دسته کردن به جهت اختلاف در درجات اخلاص آن هاست به این نحو که ۳۱۳ نفر از آن ها در درجه ی کمال اخلاص اند و بقیه در مرتبه ای پایین ترند.
۲- اختلاف دو دسته در سرعت ملحق شدن آن ها و رسیدن آنان به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) است؛ به این نحو که ۳۱۳ نفر، از دیگران زودتر به حضرت ملحق می شوند.
۳- اختلاف در دفاع نمودن از حضرت می باشد به این معنا که ۳۱۳ نفر اوّلین دسته ای هستند که حضرت را یاری خواهند نمود.
۴- اختلاف به لحاظ وظایف و کارهایی است که به دلیل تفاوت درجات اصحاب به آن ها محوّل خواهد شد. به عنوان مثال ۳۱۳ نفر از فرماندهان و رئیسانند برخلاف بقیه ی افراد. (رک: رضوانی، ص۵۹۰)
حال سخن این است که ما اگر همّت آن را نداریم که در جمع یاران ویژه ی حضرت باشیم، دست کم بکوشیم که از خیلِ عظیمِ همراهان و لشکر همگانی آن حضرت بیرون نباشیم. (رک: آیتی، ص۹۰)
باتوجه به آن چه که از ویژگی های مهدی یاوران بیان شد، مسلّم است که مبارزه و ستیز با یاوران حضرت برای دشمن، استراتژیک و ضروری است. دشمن در کمین مهدی یاوران است و درصدد است از هر راه ممکن آنان را از خط و مسیر مهدویت منحرف کند. لذا باید این خطرات را شناخت و در صدد رفع آن ها برآمد در ادامه به برخی از این خطرات اشاره می نماییم.
ج – خطرات تهدید کننده ی مهدی یاوران
خطراتی که مهدی یاوران را تهدید می کند فراوان است و ما در این مجال به برخی از آن ها به طور اجمال اشاره می کنیم.
۱- هجوم غفلت
آن چه موجب موفّقیت انسان در هر کاری می شود توجّه قلبی اوست. جامعه ی موفّق، جامعه ای است که از امام زمان خود غافل نشود. چرا که شیاطین جنّی و انسی می کوشند مردم دنیا خصوصاً پیروان آن حضرت را از وجود مقدّس ایشان غافل نمایند.(نعمتی، صص۲۰۳-۲۰۲) دسیسه های شیطان در غفلت انسان از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) چند چیز است که به بعضی از آن ها اشاره می شود.
۱-۱- ایجاد شک و تردید
چون غیبت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) طولانی می شود، بسیاری از مردم دست خوش شک و تردید می گردند. برخی در اصل تولّد و برخی دیگر در دوام عمر آن حضرت شک می کنند و جز افراد آزموده و مخلِص و دارای شناخت عمیق، کسی بر ایمان و عقیده به امامت آن حضرت باقی نمی ماند. (دژبرد، ص۸۳)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ضمن حدیث مفصّلی می فرمایند: مهدی(عجل الله تعالی فرجه) از دیده ی شیعیان و پیروانش غایب می شود و جز کسانی که خداوند، دل های آنان را جهت ایمان شایسته قرار داده، در اعتقاد به امامت او استوار نمی مانند. (گلپایگانی، ص۱۰۱، ح۴) همین شک و تردید سبب غفلت می گردد و یاد و خاطره ی حضرت را از دل ها می زداید.
۲-۱- متّهم ساختن افرادی که با عشق و محبّت نام مقدّس حضرت بقیه الله را ترویج می نمایند.
یکی دیگر از راه های شیطان برای غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه)، القای مطالبی است که به شکل مرموزانه ای یاد امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) را از خاطره ها می زداید. به عنوان مثال می گویند: زیاد از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) صحبت نکن که می گویند جزء فلان حزب یا دسته هستی. (رک: نعمتی، ص۲۰۴)
با این کار، خودِ ما یکدیگر را از توجّه به آن حضرت بازداشته و برخلاف سفارشات خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمّه ی هدی (علیهم السلام) که از همه بیشتر نام امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) را بر زبان جاری می ساختند، عمل می نماییم. (رک: همان،۱۳۷۹، ص۱۵۴) این مطلب علاوه بر آن که بسیاری از مردم را دلسرد می کند باعث فراموشی و غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) خواهد شد. (همان، ص۲۰۴)
در این جا فقط به دو مورد از عواملی که سبب غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) می شود اشاره کردیم، امّا همین دو مورد کافی است که بدانیم غفلت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) چه آثار سوئی را در پی دارد و گاهی این غفلت کار را به جایی می رساند که در صف مقابل امام قرار می گیریم.
اگر حوادث تاریخی را بنگریم می بینیم چه بسیار بودند آنان که در صف عشّاق و اولیاء خداوند بودند ولی لحظه ای غفلت چگونه آینده ی تاریکی برای آن ها رقم زد. (ره توشه مهدی یاوران، ص۲۰۶)
شبث بن ربعی از دعوت کنندگان امام حسین (علیه السلام) بود ولی در کربلا در شمار فرماندهان دشمن قرار گرفت. او به حضرت ابوالفضل (علیه السلام) که از عمر سعد برای اهل خیام تقاضای آب کرده بود گفت: برو به برادرت بگو که اگر دنیا را آب فرا بگیرد قطره ای از آن را به شما نخواهیم داد مگر این که با یزید بیعت کند.
این شخص به شکرانه ی شهادت امام، مسجدی بنا کرد که به نام او شهرت یافت. شبث بن ربعی در صفّین در رکاب علی (علیه السلام) بود و در جنگ با خوارج نیز در میسره ی جنگاوران لشکر علی (علیه السلام) بود. (همان، ص۲۶۳)
۲- پیدایش مدّعیان مهدویت
نگاهی به تاریخ اسلام نشان می دهد که در طول زمان، افرادی جاه طلب و سودجو ادعای مهدویت کرده اند یا گروهی از مردم عوام، افرادی را مهدی می پنداشته اند. (دژبرد، ص۱۰۸) حمایت خائنانه استعمارگران و جبهه ی استکبار از مدّعیان مهدویت مانند سید علی محمد باب، سید محمد نوربخش و… نیز نشان از اهمّیت این موضوع دارد و روشن گر اهداف شوم و پلید دشمنان است. (تونه ای، ص۹۸)
دشمن می داند بهترین راه خراب کردن یک عقیده ی پرتحرّک و پرجوشش، می تواند مصنوعی کردن و ترسیم اشتباه آن عقیده باشد. بنابراین افرادی که فساد و تباهی در اعمالشان هویداست را به عنوان مهدی معرفی می کنند تا با خدشه وارد کردن در متون تاریخی و با فریب کاری، چهره ی مهدی اصیل را خدشه دار ساخته و سرانجام نتیجه بگیرند که اگر مهدویت این است ما با آن مخالفیم و آن را انکار می کنیم. لذا باید هوشیار بود و برای شناسایی و شناساندن مهدویت اصیل کوشش کرد. (نصوری، ص۱۷۶)
۳- ترس و وحشت از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه)
در دنیای امروز تبلیغات منفی درباره ی حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه) چنان است که می گویند: مهدی می آید و خرابی، جنگ و جوی خون به راه می اندازد و ایشان را خشن و خون ریز معرفی می کنند تا در عمل مردم را از ظهور پربرکت حضرت بترسانند. (نعمتی، ۱۳۷۹، ۱۵۳/۲)
هم چنین می گویند اگر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) بیاید همه ی گناه کاران را از بین می برد. در این جا شیطان کوشیده است امام عصر (عجل الله تعالی فرجه) را رو در روی انسان قرار داده و ترس عمیقی در دل ها ایجاد نماید.
این مطلب باعث دل سردی از امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) می شود زیرا هر مسلمانی با خود می گوید ما هم بالاخره گناهانی کرده ایم و اگر با آن حضرت روبه رو شویم ما را هم مورد مؤاخذه قرار خواهد داد؛ پس همان بهتر که ظهور ایشان دیرتر انجام شود.
اثر این نقشه ی شیطان در اشخاص ضعیف آن است که از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) خواهند ترسید و بی توجّه از کنار مسایل مربوط به آن حضرت خواهند گذشت و حتّی خواست قلبی آنان این می شود که تا ما هستیم ظهور انجام نشود. (همان، راهی به سوی نور، صص۲۰۵-۲۰۴)
اشکالی که ما داریم این است که فرهنگ توجّه به امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) در میان ما به فراموشی سپرده شده است. از آن حضرت تصوّر شمشیری برهنه و ترسناک و تصوّر خون ریزی و خشونت و وحشت و ویرانی و جنگ داریم. (همان، ۱۳۷۹، ۱۹۷-۲) لذا مهم ترین برنامه ای را که امروزه دشمن در صدد آن است انتشار تبلیغات مسموم رسانه ای (تونه ای، ص۹۸) و برنامه ریزی برای نسل آینده و ایجاد تنفّر در آنان نسبت به مهدویت است. (جعفری، ص۲۷۶)
از جمله ی این کارها ساخت سریالی به نام «نوسترآداموس» که به مدت سه ماه متوالی از شبکه ی تلویزیونی آمریکا پخش شد و هدف از آن به تصویر کشیدن چهره ای خشن و گرفتار جنون قدرت از مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه) و تحریک عواطف ملل غربی علیه اسلام و منجی موعود آن بود. (تونه ای، ص۹۸)
از دیگر موارد، ساخت فیلمی با عنوان «فتنه» است که در آن نیز چهره ی اسلام، چهره ای خشن و بسیار مخرّب و وحشت زا معرّفی شده و پیامد حضور حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه) را جنگ ها و جنایت ها و ناامنی ها قلمداد کرده است.
بازی کامپیوتری «در جهنم خلیج فارس» معروف «به یا مهدی» است که این بازی عهده دار هدف برنامه ریزی برای نسل آینده و ایجاد تنفّر در میان آنان است. (جعفری، ص۲۹۵)
مواردی که اشاره شد نمونه ی کوچکی است از صدها موردی که دشمن در جهت تخریب مهدویت در پیش گرفته است. بنابراین باید هوشیار بود و از خواب غفلت بیدار شد و به یاری مظلوم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه) شتافت و مهربان ترین چهره را از او به جهانیان نشان داد و با استفاده از تمامی امکانات، تبلیغات سوء دشمن را خنثی و چهره ی حقیقی آن حضرت را برای مردم جهان آشکار نمود. (نعمتی، ص۲۶۰)
۴- بسط سطحی مهدویت گرایی
مشکل عمده ی جامعه ی ما، بسط سطحی مهدویت گرایی است. باید اذعان داشت که مهدویت و انتظار، نه از حیث عقیدتی، نه از حیث اندیشه و تفکر و نه از حیث سلوک و رفتار، عمق چندانی در بین مردم و به خصوص جوانان ما ندارد و در همین راستا، ضررهای فراوانی متوجّه نظام ما شده است.
مهم ترین ریشه ی این مشکل، برخورد سنّتی مردم با مهدویت و انتظار است. متأسّفانه مردم عادت کرده اند آن چه را که آسان تر است و برای تأمین زندگی مادّی و عادی آنان سودمندتر به نظر می رسد، برگزینند و گرایش کمتری به مقوله های معرفتی و تعهّدآور داشته باشند.
به طور مثال نیمه ی شعبان را بهانه ای برای طاق نصرت بستن و تزیین معابر و برگزاری جشن ها قرار می دهند و مداحی ها را بر سخنرانی ها و دریافت پیام های مهدویت و انتظار ترجیح می دهند. البتّه باید توجّه داشت که بستن طاق نصرت و چراغانی ها هرچه بیشتر و بهتر باید انجام شود، امّا باید رفتار ما به گونه ای باشد که علاوه بر استفاده از نور ظاهری آن ها، از نور معرفت صاحب آن ها نیز بهره مند گردیم.
اکثر مردم، زیارت جمکران و نماز صاحب الزّمان را تنها ابزاری برای درخواست حوایج از آن بزرگوار می شمارند و به جای آن که امام را برای امام بخواهند، امام را برای خود می خواهند و از این که شناختی نسبت به مقام و مرام آن حضرت ندارند، کمبودی حس نمی کنند. گویا هیچ وظیفه ای در ایام غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) بر عهده ی افراد گذاشته نشده است. (ره توشه مهدی یاوران، صص۱۸۷-۱۸۶) لذا باید هرچه بیشتر در جهت شناخت عمیق مردم از حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه) کوشش نمود.
اکنون در خصوص ترویج فرهنگ مهدوی چند راهکار پیشنهاد می نماییم:
۱- اطّلاع رسانی وسیع و گسترده در معرفت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) و آگاه سازی افراد از طریق وسایل ارتباط جمعی هم چون اینترنت.
۲- فرهنگ سازی انتظار از طریق تابلوهای تبلیغاتی و… به خصوص پیام های دینی از طریق صداوسیما به صورت مداوم به گونه ای که انتظار برای مردم امری مأنوس گردیده و جامعه نشانه ای از انتظار فرج داشته باشد.
۳- مراکز علمی، حوزه های علمیه، آموزش و پرورش و… هرکدام در سطح خود به انتشار آموزه های فرهنگ مهدویت بپردازند تا مردم به طور مستمر در طول سال، ماه، هفته، ایام و اعیاد اسلامی با پیام های جدید قرآنی، اسلامی و مهدوی روبه رو شوند.
۴- توجّه دادن به غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) و عوارض آن؛ برخلاف تبلیغات رسانه های غربی که ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) را همراه با قتل و غارت نشان می دهند. حقایق غیبت و عوارض آن برای مردم بیان شود و به جای آن، رفاه و امنیت مهدوی را جای گزین نمایند تا رغبت افراد به انتظار و زمینه سازی برای آن بیشتر گردد. (هاشمی، ص۲۰۱)
«اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیک فِی دَوْلَهٍ کرِیمَهٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلاَمَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ؛ خدایا ما از تو امید و اشتیاق داریم که دولت با کرامت آن امام زمان را به ظهور آوری و ا