نقش حضرت عیسی در زمان ظهور و اثبات ظهور مهدوی

آنچه از مجموع آیات و روایات یاد شده استفاده می شود این است که بر اساس حکمت و لطف خداوند در طول تاریخ بشر همواره رهبرانی آسمانی مردم را انذار و تبشیر نموده اند و خداوند برکت وجود آنها را در زمین همیشگی کرده است. حضرت مهدی (عج) در این زمان، مقام رهبری و امامت جهانیان را به دست دارند و روزی ظهور می فرمایند.

در این مقاله به دو سوال در مورد حضرت مهدی علیه السلام پاسخ خواهیم گفت:

سوال اول: نقش حضرت عیسی (علیه السلام) در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) چیست؟

طبق روایات وارده پس از ظهور حضرت حجت (عج) حضرت عیسی (علیه السلام) به اذن خداوند به زمین نزول خواهد کرد و در حضور همگان به عنوان یکی از یاران حضرت قائم (عج) پشت سر او به نماز خواهد ایستاد. (مقدس شافعی، عقدالدرر، ص۲۹۲) چنان که در روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده است: “سوگند به آن کسی که مرا مژده آور راستین قرار داد، اگر از عمر جهان، جز یک روز نمانده باشد، خداوند همان یک روز را آن قدر طولانی می کند، تا فرزندم مهدی خروج کند. پس از خروج او، عیسای روح الله فرود می آید و در پشت سر وی نماز می گزارد، آن گاه زمین با فروغ پروردگار خویش روشن می شود و حکومت مهدی به شرق و غرب گیتی می رسد”. (شیخ صدوق، کمال الدین، ص ۱۶۳)

از آن جا که در این دوران عده بسیار زیادی از مردم را پیروان حضرت عیسی (علیه السلام) تشکیل می دهند و ایشان، آن حضرت را به عنوان منجی و مصلح جهانی می دانند با دیدن این صحنه و به پیروی از پیامبر خود به حضرت مهدی (عج) علاقه مند شده و به حضرتش گرایش و ایمان می آورند و این مطلب، خود یکی از اسباب پیروزی آن حضرت، در این حرکت و قیام عظیم جهانی او است.

سوال دوم: چطور می توان به وسیله قرآن وجود حضرت ولیعصر (عج) و ظهور او را اثبات کرد؟

ظهور منجی و کسی که روزی خواهد آمد و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود، از اموری است که مورد اتفاق همه ادیان و فرق موجود دنیا است، منتها در تعیین مصداق و بعضی از خصوصیات آن با هم اختلاف دارند.

اما شیعه معتقد است که منجی و مصلح جهانی حضرت مهدی (عج )است.

در آیه دیگری خداوند حکومت و جانشینی مۆمنان و صالحان را به عنوان “وعده الاهی” بر بندگان با ایمان خود بیان می کند و امنیت و آرامش را مژده می دهد: “خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند وعده داده است که حتماً آنان را در این زمین جانشین (خود) قرار دهد و آن دینی را که برایشان پسندیده است، به سودشان مستقر کند و بیمشان را به امنیت مبدل گرداند تا مرا عبادت کنند

از آن جا که قرآن بر اساس مطالب مستحکم فطری و عقلی است، بهترین سند برای هر مطلب علمی و دینی است.

این نکته را در آغاز باید دانست که قرآن نوعا به صورت کلی سخن می گوید و برای تشریح و تفسیر آن باید به سراغ خبره و متخصص علوم قرآنی؛ یعنی ائمه معصومین (علیهم السلام) رفت. به عبارت دیگر، وظیفه و مسئولیت روشنگری و بیان مقصود آیات قرآن به حجت های الاهی واگذار شده است. (حدیث ثقلین، مستدرک حاکم، ج ۳، ص ۱۴۸)

در پاسخ این سۆال تنها به بیان گلچینی از آیات مربوط به بحث می پردازیم و بعضاً از روایات معصومین (علیهم السلام) برای درک هر چه بیشتر آیات بهره خواهیم گرفت.

در هر صورت از دو دسته آیات قرآن، می توان برای وجود حضرت ولیعصر (عج) و ظهور آن حضرت استفاده نمود:

۱. آیاتی که ضرورت وجود حجت الهی را در میان مردم بیان می کنند.

۲. آیاتی که بشارت به حکومت صالحان و مستضعفان و مۆمنان بر کره زمین می دهد.

۱. آیاتی که ضرورت وجود حجت الهی را در زمین بیان می کنند:

از نظر قرآن کریم، در طول تاریخ زندگی بشر، هیچ گاه زمین از حجت خدا خالی نبوده و خداوند برای هر امتی فردی مناسب را برگزیده تا انسان ها را در راه رسیدن به کمال مطلوب رهنمون باشند. چنان که خداوند سبحان فرمود: “إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هاد”. (به درستی که تو بیم دهنده ای و برای هر جامعه راهنمایی است. رعد، ۷)

پس همواره یک بیم دهنده و هدایتگر در جوامع انسانی حضور دارد که از جانب خدا برگزیده شده است.

امام صادق (علیه السلام) در تفسیر آیه یاد شده فرمودند: “در هر زمانی امامی از خاندان ما وجود دارد که مردم را به آنچه رسول الله آورده (دین اسلام) هدایت می کند”. (بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۵)

از مجموع این آیه و روایت ضرورت وجود حجت الهی به عنوان هدایتگر در هر عصر، به خوبی فهمیده می شود.

دلیل دیگر بر ضرورت وجود امام معصوم در جامعه این است که قرآن مبین و مفسر لازم دارد و به جز امام معصوم کسی به تمام معانی و خصوصیات آیات قرآن از محکمات و متشابهات آگاه نیست. پس به حکم عقل قطعی پس از رسول، امام معصوم لازم است. (سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ۳، ص ۳۹، توضیح آیه ۴۴ ، نحل)

امام رضا (علیه السلام) در بیان لزوم وجود امام معصوم می فرمایند: “اگر زمین برای یک چشم به هم زدن از حجت خالی شود، اهلش را در خود فرو خواهد برد”. (بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۲۹)

امامان معصوم (علیهم السلام) مایه آرامش و امنیت هستی و واسطه فیض الهی اند و نعمات و برکات خداوند متعال به واسطه آنها و به یمن حضورشان به انسان ها داده می شود، که اگر لحظه ای برکت وجودشان نباشد، زمین اهلش را فرو می برد. (بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۵۶)

اما این که مصداق این امام معصوم، کیست و چه هویتی دارد، روایات فراوانی وارد شده که بیان می دارند این فرد همان فرزند امام حسن عسکری (علیه السلام) است و… .

۲. دسته دوم آیاتی که بشارت به حکومت صالحان و مۆمنان بر روی زمین می دهد:

بر اساس ده ها آیه از قرآن کریم موضوع ظهور حضرت مهدی (عج) قابل استناد است، تمرکز غالب این آیات بر بشارت به بندگان صالح و مستضعف برای بازستاندن حق خود و رسیدن به قدرت و ایجاد یک حکومت واحد جهانی مبتنی بر حق و عدل و غلبه اسلام بر تمامی مکاتب و ادیان است. قرآن کریم از یک سو بیان می کند این بشارت در بعض کتب آسمانی دیگر هم آمده است: “و همانا در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد”. (” و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون”، انبیاء، ۱۵۰)

از سوی دیگر این بشارت را به اراده خداوند استناد می دهد: “و خواستیم بر مستضعفان روی زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان گردانیم”. (قصص، ۵) این آیات بشارت در ظهورند که در تفسیر آن روایات زیادی وجود دارد که این ادعا ی ما را اثبات می کنند.

روایات معصومین (علیهم السلام) این آیه را بر حضرت حجت ولیعصر (عج) و اصحاب او منطبق نموده اند.

انتظار فرج نیز که خود بحثی مبسوط و مفصل است و دلالت به “وجود” و “ظهور” حضرت ولیعصر (عج) می کند، در قرآن و روایات ائمه اطهار (ع) مورد اشاره قرار گرفته است. “و ارتقبوا انی معکم رقیب”. (“منتظر باشید که من هم مثل شما منتظرم” هود، ۹۳)

در حدیثی امام رضا (علیه السلام) در تفسیر آیه یاد شده انتظار فرج را موجب گشایش و آرامش دانسته اند. (المیزان، ص ۳۹۳ – ۳۹۴)

جمع بندی:

اثبات ظهور اثبات قرآنی بشارت به حکومت صالحان عیسی در ظهور نقش عیسای روح الله