آرزوگرایان بى عمل / عاشق نمایانِ دنیاخواه / اندیشه مهدویت بخش ۶

اندیشه مهدویت و آسیبها و پیامدهای آن بخش ۶

برخى گمان مى کنند که تنها اعتقاد به اهل بیت علیهم السلام ومحبّت امام زمان علیه السلام کافى است. اینان مى پندارند که در قبال گناهشان عذابى نخواهد بود. این توهم که در قرآن وروایات مردود شمرده شده است، تمنّى یا امید کاذب نام دارد. اینان چون اهل کتاب فکر مى کنند همین که نام دین ومذهب را بر خود نهاده اند، اهل سعادتند وعذاب نخواهند شد:

(وقالوا لن یدخل الجنه إلاّ من کان هودا ونصارى تلک امانیهم قل هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین)؛

وگفتند: هرگز هیچ کس به بهشت نمى رود مگر آن که یهودى یا مسیحى باشد. این از آرزوهاى آن هاست. بگو : اگر راست مى گویید، دلیلتان را بیاورید.

در روایات نیز این گروه تکذیب شده اند: (کذب المتمنون؛ آرزومندان خیال پرداز دروغ مى گویند).

اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام گوید: از پدرم پرسیدم:

یا ابتاه، ما تقول فى المذنب منّا ومن غیرنا؟ قال علیه السلام: …(لیس بامانیکم ولا امانى اهل الکتاب من یعمل سوءاً یُجز به …).

در مورد گناهکاران ما وغیر ما چه مى گویید؟ حضرت فرمود: (فضیلت وبرترى) به آرزوهاى شما وآرزوهاى اهل کتاب نیست؛ هر کس عمل بدى انجام دهد، کیفر داده مى شود… .

قلت له: قوم یعملون بالمعاصى ویقولون نرجو، فلا یزالون کذلک حتى یأتیهم الموت. فقال: هولاء قوم یترجَّحون فى الامانى، کذبوا، لیسوا براجین، انّ من رجا شیئاً طلبه ومن خاف من شیء هرب منه.

به حضرت صادق علیه السلام عرض کردم: گروهى معصیت مى کنند ومى گویند ما امید ورجا داریم. پیوسته چنین باشند تا این که مرگ آنان را دریابد. امام علیه السلام فرمود: اینان گروهى اند که در آرزوهاى خویش غوطه ورند وآرزوهایشان آنان را از راه استوار منحرف کرده است. دروغ مى گویند. اهل رجا وامید نیستند.

قطعاً کسى که به چیزى امید داشته باشد، به دنبال تحقق آن است ودر طلب آن برآید وآن که از چیزى بیمناک باشد، از آن پرهیز مى کند ومى گریزد.

امید ورجاى واقعى چیز دیگرى است. مفضل گوید: امام صادق علیه السلام فرمود:

ایاک والسفله، فانما شیعه علیّ من عف بطنه وفرجه واشتد جهاده وعمل لخالقه ورجا ثوابه وخاف عقابه، فاذا رأیت اولئک فاولئک شیعه جعفر.

از فرومایگان بپرهیز! تنها کسانى شیعه على مى باشند که در باب شکم وشهوت خویش، عفّت ورزند واهل تلاش وکوشش باشند وبراى خدا به عمل پردازند وثواب الهى را امید برند واز عذاب وبیمناک باشند. این افراد، شیعه واقعى جعفر (بن محمد‌‌ علیه السلام) هستند.

متأسفانه، برخى افراد در قالب سخن یا شعر وبدون توجه به جایگاه وضوابط توسل وشفاعت اهل بیت علیهم السلام ایجاد کننده یا تقویت کننده این آسیب وطرز تفکرند.

پیامدها

۱. عمل نکردن به وظایف فردى واجتماعى (واجبات، محرمات و…).

۲. انتظار منفى وعدم اقدام عملى وانجام وظیفه در قبال امام علیه السلام.

۳. توهم بى جا (رضایت از خویشتن وعملکرد خود).

خاستگاه

۱. تفاوت نگذاشتن میان امید ورجاى واقعى با خیال پردازى وآرزوگرایى وعدم شناخت جایگاه آن.

۲. هواى نفس، به عنوان ریشه توجیهات: (بل یرید الانسان لیفجر امامه)؛ (انسان در معاد شک ندارد) بلکه ومى خواهد (آزاد باشد وبدون ترس از دادگاه قیامت) در تمام عمر گناه کند.

۳. عدم شناخت خدایِ مهربان وحکیم که خداوند گرچه مهربان است، حکیم وعادل هم است. 

۴. دیدگاه احساسى وغیر منطقى نسبت به ائمه: وعدم درک قهر ومهر که قبلا اشاره شد.

درمان

۱. تأمل وتدبّر در آیات وروایات نظیر: (ان اکرمکم عند الله اتقاکم)؛ گرامى ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست.

۲. توجه به این نکته که: میزان ومعیار اعمال، نیت خالص همراه با انجام وظایف فردى واجتماعى است:

(بسم الله الرحمن الرحیم، والعصر، ان الانسان لفى خسر الا الذین آمنوا وعملو الصالحات وتواصوا بالحق وتواصوا بالصبر)؛

به نام خداوند بخشنده مهربان. به عصر سوگند که انسان ها همه در زیانند، مگر کسانى که ایمان آورده واعمال صالح انجام داده اند ویکدیگر را به حق سفارش کرده ویکدیگر را به شکیبایى واستقامت توصیه نموده اند.

عاشق نمایانِ دنیاخواه

برخى، ائمه وامام زمان را صرفا براى دنیا ومنافع آن ورسیدن به جاه ومنصب مى خواهند. حتى اگر براى ظهورش دعا مى کنند، صرفاً براى خویش ومطامع دنیوى است واگر امام، بنا به دلایلى، به آن ها توجه نکند، با امام به دشمنى برمى خیزند که طلحه وزبیرها در طول تاریخ بسیار بوده وخواهند بود. اما آنچه به عنوان آسیب در این جا مطرح مى گردد وبیش تر حالت عمومى دارد، نگاهى است که بسیارى نسبت به امام دارند.

توسّل به امام وخواستن حوایج دنیوى وواسطه ساختن امام به درگاه پروردگار عظیم، امرى است صحیح ومورد تأکید روایات، اما امام را صرفاً براى این امور خواستن، نشانه عدم درک درست از جایگاه امام در نظام هستى است ومتاسفانه باید گفت نشانه این است که هنوز عطش واقعى نسبت به ظهور پیدا نشده است وآمادگى بشر هنوز تحقق نیافته است.

پیامدها

۱. دشمنى وستیز با امام.

۲. کم اعتقادى یا بى اعتقادى به امام در اثر عدم تحقق خواسته هاى پایان ناپذیر وگاه بى مصلحت.

خاستگاه

۱. عدم درک جایگاه امام وامامت.

۲. خود محورى وخودخواهى.

راه درمان

۱. معرفت در اثر تدبّر در دین.

۲. تربیت وتمرین نفس بر مقدّم ساختن خواسته امام بر خواسته خویش.

یکى از ویژگى هاى سلمان که ورا ممتاز نمود، این بود که خواسته امام را بر خواسته خویش مقدّم مى ساخت:

عن منصور بزرج قال: قلت لابى عبدالله الصادق علیه السلام: ما اکثر ما اسمع منک یا سیّدى ذکر سلمان الفارسى! فقال: لاتقل الفارسى ولکن قل سلمان المحمّدى، أتدرى ما کثره ذکرى له؟ قلت: لا. قال: لثلاث خصال: احدها ایثاره هوى امیرالمؤمنین علیه السلام على هوى نفسه والثانیه حبّه للفقراء واختیاره ایّاهم على اهل الثروه والعدد والثالثه حبّه للعلم والعلماء. ان سلمان کان عبداً صالحاً حنیفاً مسلما وما کان من المشرکین.

منصور بزرج گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: سرورم، چه بسیار مى شنوم از شما یاد کرد سلمان فارسى را! فرمود: نگو سلمان فارسى، بلکه بگو سلمان محمّدى مى دانى چرا بسیار از ویاد مى کنم؟ عرض کردم: نه. فرمود: براى سه صفت:

۱. مقدّم داشتن خواسته امیر مؤمنان بر خواسته خویش.

۲. دوست داشتن فقرا ومقدم داشتن آن ها بر ثروتمندان.

۳. دوست داشتن علم وعلما.