علم و بصیرت در دین و توقیت / اندیشه مهدویت و آسیبها و پیامدها بخش ۴
در دو مقوله عواقب تعجیل وآثار صبر، روایات بسیارى آمده است. به مناسبت، به برخى از آن ها اشاره مى شود:
الف) عاقبت عجله، پشیمانى است
(لا تعاجلوا الامر قبل بلوغه فتندموا؛ پیش از رسیدن این امر، شتاب مکنید که پشیمان مى شوید).
ب) فضیلت صبر وشتابزده نبودن
۱. جهاد در کنار رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم:
(… اما ان الصّابر فى غیبته على الاذى والتکذیب بمنزله المجاهد بالسیف بین یدى رسول الله.
آن ها که در زمان غیبت وبرآزار وطعنه وتکذیب دشمنان صبر کنند، مانند کسانى هستند که در حضور رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم شمشیر زده اند).
۲. در زمره اهل بیت علیهم السلام ودر علیین بودن: ان من انتظر امرنا وصبر على ما یُرى من الاذى والخوف، هو غداً فى زمرتن(۳۵).
کسى که منتظر امر ما باشد ودر این راه، بر آزار وترس ووحشت صبر کند، روز رستاخیز در جرگه ما خواهد بود.
امام حسن عسکرى علیه السلام فرمودند: یا احمد بن اسحاق ، هذا امر من امر الله وسرّ من سرّالله وغیب من غیب الله فخذ ما آتیتک واکتمه وکن من الشاکرین ، تکن معنا غدا فى علّیین.
اى احمد بن اسحاق، اینْ امر وسرّ وغیبى است از جانب خداوند. آنچه به تو ارزانى داشتیم فراگیر واز نااهل پوشیده دار وسپاسگزار باش، تا فرداى قیامت در مقامات علّیین با ما باشى.
۳. تبیین وروشنگرى اندیشمندان نسبت به عواقب تعجیل وآثار صبر وتسلیم ورضا وتذکر به این نکته که مهم، انجام وظیفه است وحرکت در این مسیر ومعرفت به امام وراه ومرام وبا چنین حالتى، ظهور مقدّم شود یا به تأخیر افتد، هیچ ضرر نکرده ودر رکاب ودر زمره اهل بیت علیهم السلام قرار داریم.
امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه شریفه: (یا ایها الذین آمنوا اصبروا وصابروا ورابطوا) فرمودند:
یا ایها الذین آمنوا اصبروا على اداء الفرائض وصابروا على عدوکم ورابطوا امامکم المنتظر.
اى مؤمنان، در بجا آوردن امور واجب خود، صبر وتحمل داشته باشید ودر برابر دشمنانتان، پایدارى ورزید ویک دیگر را به شکیبایى سفارش کنید وبا امام منتظَر خود، پیوند ورابطه ناگسستنى داشته باشید.
همچنین فرموده اند: من مات وهو عارف لامامه، لا یضرّه تقدّم هذا الامر وتأخّر ومن مات وهو عارف لامامه کان کمن هو مع القائم فى فسطاطه.
هر کس با شناخت امامش بمیرد، پیش افتادن این امر یا به عقب افتادن آن به وضررى نرساند. کسى که با معرفت امامش بمیرد مانند کسى است که با حضرت قائم علیه السلام در خیمه اش باشد.
تعجیل، یکى از آفت ها وآسیب هایى است که فرا روى منتظر قرار دارد، اما برخى در نقطه مقابل دچار آسیب شده اند وآن دور شمردن وقت ظهور است که پیامد آن، بى تفاوتى وقساوت قلب مى باشد. در روایتى فرموده اند:
لا تعاجلوا الامر قبل بلوغه فتندموا ولا یطولن علیکم الامد فتقسو قلوبکم.
پیش از رسیدن این امر شتاب نکنید که پشیمان مى شوید وآن را دور نشمارید که دلتان قساوت مى گیرد.
در روایات دیگر، تکلیف مشخص شده است: اهل عجله هلاکند. اهل نجات، کسانى اند که تسلیم اراده خدایند، وامر ظهور را نزدیک مى شمارند. (وآن که امر ظهور را نزدیک داند، خویشتن را آماده مى سازد).
توقیت
یکى دیگر از آسیب ها ، تعیین وقت ظهور است. چرا که حکمت الهى بر این است که وقت ظهور امام زمان علیه السلام بر بندگان مخفى بماند. لذا احدى نمى تواند زمانى براى ظهور تعیین کند. مفضل بن عمر گوید: از مولایم امام صادق علیه السلام پرسیدم:
هل للمأمور المنتظر المهدیّ علیه السلام من وقت موقّت یعلمه الناس؟ فقال: حاش لله أن یوقّت ظهوره بوقت یعلمه شیعتنا… فقال: یا مفضل، لا اوقّت له وقتا ولا یوقّتُ له وقت، انّ من وقّت لمهدیّنا وقتاً فقد شارک الله تعالى فى علمه وادّعى انّه ظهر على سِرّه …
آیا ظهور حضرت مهدى علیه السلام وقت معینى دارد که مردم آن را بدانند؟ فرمودند: این چنین نیست که خداوند براى آن وقتى تعیین کرده باشد که شیعیان ما آن را بدانند. اى مفضل، براى آن وقتى تعیین نمى کنم. وقتى هم نمى شود براى آن معین کرد. آن که براى ظهور ما وقتى تعیین کند، خود را در علم خداوند شریک دانسته ومدعى شده که از اسرار خداوند آگاه گشته است.
فضیل از امام باقر علیه السلام پرسید: هل لهذا الامر وقت؟ فقال: کذب الوقاتون، کذب الوقاتون، کذب الوقاتون.
آیا براى این امر وقتى معیّن است؟ آن حضرت سه مرتبه فرمود: آنان که وقتى براى آن تعیین مى کنند، دروغ مى گویند.
ابى بصیر گوید: از امام صادق علیه السلام درباره امام زمان علیه السلام پرسیدم. فرمود: کذب الوقاتون، انا اهل بیت لانوقّت، ثم قال: اَبى الله الاّ أن یخلف وقت الموقّتین.
آنان که وقتى براى آن تعیین مى کنند، دروغ مى گویند. ما اهل بیت، زمانى براى آن تعیین نمى کنیم. آن گاه فرمود: خداوند چنین اراده کرده است که با هر وقتى که تعیین کنند، حتما مخالفت نماید وظهور را در آن وقت قرار ندهد.
در روایت دیگر فرموده اند: (کذب الموقتون، ما وقّتنا فیما مضى ولا نوقّت فیما یستقبل؛
آن که براى آن وقتى تعیین کند دروغ گفته است… ما در گذشته وقتى تعیین نکرده ایم ودر آینده نیز هرگز وقتى براى آن تعیین نخواهیم کرد).
در برخى روایات، علت عدم تعیین وقت، چنین بیان شده است: امام جواد علیه السلام فرمودند:
لو عُیّن لهذا الامر وقت لقست القلوب ولرجع عامّه الناس عن الاسلام ولکن قالوا: ما اسرعه! ما اقربه! تألفاً لقلوب الناس وتقریبا للفرج؛
اگر براى این امر وقتى تعیین شود دل ها را قساوت مى گیرد وتوده مردم از اسلام بر مى گردند. بگویید: چه زود است! چقدر نزدیک است! تا دل مردم آرام گیرد وفرج نزدیک شود.
پیامدها
این عمل ـ جداى از این که ادعایى است بى دلیل ودروغى است آشکار؛ چرا که اهل بیت فرموده اند: کسى از زمان آن آگاه نیست. ـ پیامدهاى متفاوتى دارد که به ذکر آن مى پردازیم:
۱. ایجاد یأس وناامیدى به سبب عدم تحقق ظهور در وقت تعیین شده.
۲. ایجاد بدبینى نسبت به اصل ظهور.
۳. ایجاد بدبینى به شخصیت امام در اثر عدم تحقق ظهور.
۴. قساوت قلب ها.
۵. برگشتن مردم سست ایمان از دین.
خاستگاه
۱. تعجیل وشتاب کردن در امر فرج.
۲. عوام فریبى در اثر هوى وهوس.
۳. توهم وخیال پردازى.
۴. عدم تطبیق صحیح آثارى که بر اثر قدرت هاى روحى وریاضت ها به دست مى آورند. یعنى چیزهایى را در آینده پیش بینى مى کنند، امّا در تطبیق آن ها اشتباه نموده وخیال مى کنند ظهور است. لذا وقتى تعیین مى کنند.
مبارزه ودرمان
۱. تکذیب
محمد بن مسلم گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: یا محمد، من اخبرک عنا توقیتا فلاتهابن ان تکذبه فانا لانوقت لاحد وقتا.
اى محمد، هر کس از جانب ما به تو خبر دهد که ما وقتى براى ظهور تعیین کرده ایم، بى مهابا وترس ورا تکذیب کن. زیرا ما براى هیچ کس (حتى خواص) وقتى تعیین نمى کنیم.
نکته قابل توجه این است که در روایت آمده است: (بى مهابا ورا تکذیب کن) از این تفسیر به خوبى بر مى آید که نباید شخصیت زده شد. ابهت وبزرگى افراد نباید مانع تکذیب شود. هر کس با هر مقام وجایگاهى که دارد اگر براى ظهور وقتى معین کرد، بایستى تکذیب گردد.
۲. نزدیک دانستن ظهور همراه با تسلیم
راه چاره این است که انسان ظهور را نزدیک بداند، هر لحظه منتظر ظهور باشد وبا این حال، تسلیم اراده وامر الهى باشد وهیچ امرى، پرده صبر ورا ندرد که: (نجى المقربون) و(نجا المسلمون).
۳. روشنگرى وتبیین علما واندیشمندان دینى.