دلایل تکراری مرگبار در معدن طزره با ۱۰ کشته
۶ حادثه‌ی مرگبار؛ ۱۰ مرگ و ۵ آسیب‌دیدگیِ شدید فقط در طول ۳ سال معدنِ طزره! به روزهای قبل‌تر از این حوادث نمی‌رویم و از روزهای بعد هم خبری نداریم؛ نمی‌دانیم چند حادثه‌ی دیگر در طول این ۳ سال اتفاق افتاده و نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم که چند حادثه‌ی دیگر قرار است اتفاق بیفتد و چند کارگرِ دیگر قرار است جان خود را از دست بدهند.
«۱۶مهرماه جاری، یکی از کارگران معدن ذغال سنگ طزره حین کار، بین یکی از واگن‌های خارج شده از خط ریل و دیواره تونل گیر افتاد و جان خود را از دست داد. “مهدی پاکدل” کارگر پیمانکاری معدن بود، ۱۸ سال سابقه کار داشت. او چند سالی بود که به دلیل مشکلات ریویِ ناشی از استنشاق گرد و خاک ذغال سنگ، به بخش خدمات ترانسفورت واگن منتقل شده بود تا آخرین سال‌های کاری‌اش را با مشکلات کمتری سپری کند. او اما به دوران بازنشستگی نرسید.»
در ادامه این گزارش آمده است: «معدن ذغال سنگ طزره حوادث بسیاری به خود دیده و تعداد زیادی کارگر در این معدن جان خود را از دست داده‌اند. پیشتر نیز شش نفر از کارگران این معدن در ۱۲شهریورماه سال گذشته، در حادثه انفجار تجمع گاز در یکی از تونل‌های فرعی معدن طزره دامغان، جان خود را از دست دادند.»
ایلنا در گزارش خود با اعلام اینکه حوادث این معدن مسبوق به سابقه است، می‌نویسد: «۱۵اسفندماه سال ۱۴۰۱ نیز انفجار در تونل رزمجای مرکزی معدن طزره، چهار کارگر را دچار سوختگی و روانه بیمارستان کرد. کارگران همان زمان هم تاکید داشتند که ایمنی در این معدن رعایت نمی‌شود. ۲۷ تیرماه ۱۴۰۰ یکی از کارگران تونل k۱۲ کارگاه اُکلُن چهار معدن ذغال سنگ کلاریز مرکزی در منطقه معدنی طزره، هنگام انجام کار در اثر ریزش بخش‌هایی از معدن جان باخت. ۲۷اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰نیز یکی از کارگران خدمات ترانسپورت در تونل «مادر» در معدن ذغال سنگ طزره حین کار بر اثر در رفتن جک واگن ذغال سنگ که از مسیر ریلی خود خارج شده بود، از ناحیه دو پا و دست مصدوم شد. شدت حادثه به قدری بود که کارگر را در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری کردند.
۱۱اردیبهشت۱۴۰۰، هم‌زمان با روز کارگر، در تونل شماره ۴۲ معدن طزره به‌دلیل ریزش ناگهانی سقف کارگاه، دو کارگر جوان ۳۰ و ۳۵ساله حبس شدند که بعد از گذشت شش روز، امدادگران پیکر آن‌ها را بیرون بکشند.»
تکرار این دست حوادث تنها در یک معدن، نشان می‌دهد که کار در فضای فاقد ایمنی در طول سه سال جان ۱۰ کارگر را گرفته و به کارگران بسیار دیگری آسیب جسمی وارد کرده است.
براساس گفته کارگران این معدن، بسیاری از حوادث مانند قطع عضو اصلا رسانه‌ای نمی‌شوند، تنها وقتی حادثه بزرگ است و کارگر فوت می‌کند همه می‌فهمند.
کارگران معدن بزرگ طزره که یکی از معادن چهارگانه شرکت ذغال سنگ البرز شرقی است، به خبرنگار ایلنا در مورد اینکه در چه فضایی کار می‌کنند و دلایل آمار بالای حوادث کار گفته‌اند: «تقریبا صد درصد تاسیسات و تجهیزات داخل معادن طزره، روسی است. قدمت این تجهیزات به حداقل ۶۰ سال پیش باز می‌گردد. لوکوموتیو و شارژرهای لوکوموتیو، ترانس‌های مبدل ۶ کیلوولت به ۳۸۰ ولت، کابل‌های انتقال ولتاژ فشار قوی، تجهیزات برقی راه‌اندازی نوار نقاله، پمپ‌های آب، تجهیزات برقی راه‌انداز ترانس‌های فشار قوی داخل تونل، همه قدیمی هستند.»
به گفته کارگران: «قطعات یدکی خیلی از این تجهیزات دیگر وجود ندارد. در جریان واگذاری کار از یک پیمانکار به پیمانکار دیگر هم نظارت کافی بر روی این تجهیزات نمی‌شود. به همین دلیل، اکثر تجهیزات معدن چنان فرسوده است که کار با آن‌ها را خطرناک می‌کند.»
کارگران به حادثه اخیر معدن و گیرکردن کارگر بین دیواره و واگن اشاره کرده و می‌گویند: «اگر سیستم دستگاه کشنده به‌روز بود، شاید این اتفاق نمی‌افتاد. نبود روشنایی کافی در مسیرِ تردد واگن را از دیگر دلایل بروز حوادث است. نور کافی نقش مهمی در پیشگیری از حوادث داخل تونل‌های شیبدار دارد که این را هم از ما دریغ کرده‌اند.»
به گفته آن‌ها؛ «در مورد حادثه ۱۲شهریور که منجر به مرگ شش کارگر شد، معدن مشکل تهویه دارد؛ این مشکل هنوز هم وجود دارد. طزره حتی فاقد سیستمی است که بتوان با آن کارگر مصدوم را به‌صورت امن به روی زمین فرستاد. در صددرصد موارد انتقالِ مصدومین از تونل‌های زیرزمینی به سطح، از واگن‌های حمل سنگ و ذغال استفاده می‌شود که همین کار آسیب کارگرِ مصدوم را مضاعف می‌کند. تجهیز کردن وینچ‌ها به سیستم‌های به‌روز که کار انتقال نفرات را به تونل‌های زیر سطح انجام می‌دهد مهم است، اما معدن طزره فاقد این سیستم است. کارگر نباید دغدغه پیمودن مسیر ۶۰۰ و بعضا ۸۰۰ متری با شیبِ بسیار تند را داشته باشد، اما کارگران مجبورند این مسیر را بعد از ساعت‌ها کار سخت استخراج؛ پیاده طی کنند و بعضا بین کار هم اگر نیاز باشد، باید این مسیر را بالا بروند و برگردند. آن‌ها که رمقی برای بالا و پایین رفتنِ این مسیرِ طولانی و شیبدار را ندارند، گاهی دور از چشم مسئولانِ ایمنی مجبورند روی همان واگن‌های حمل سنگ و ذغال بنشینند که این کار خطر حادثه دارد.»
مقصران حادثه
یکشنبه ۱۲شهریور۱۴۰۲ بود که استانداری سمنان از انفجار معدن طزره در نزدیکی شهر دامغان خبر داد. ۲۷مهر همان سال، رییس‌کل دادگستری استان سمنان از معرفی مقصر حادثه معدن رزم‌جاه طزره دامغان به زندان و صدور احکام بازنشستگی برای چهار تن از جان‌باختگان خبر داد و گفت: «سرپرست معدن به اتهام شش فقره قتل غیرعمد ناشی از بی‌احتیاطی در حین کار به‌لحاظ عجز از تودیع تامین مناسب کیفری، بازداشت و روانه زندان شده است. احکام بازنشستگی چهار تن جان‌باخته صادر و دو تن دیگر در حال پیگیری برای رفع موانع از سوی وزارت‌خانه مربوطه است. ۲۶اسفند۱۴۰۲ ، شعبه دوم دادگاه تجدید نظر استان با بررسی پرونده، قصور کارفرما را محرز دانست و حکم قطعی را صادر کرد.
در این پرونده، کارفرما به‌اتهام «قتل غیرعمد ناشی از حوادث کار» شش کارگر معدن، ناشی از بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی در حین کار محکوم به سه سال حبس تعزیری شد. شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی هم به‌عنوان متهم دیگر پرونده در جایگاه شخص حقوقی محکوم به پرداخت شش فقره دیه کامل مرد مسلمان در حق اولیای دم شد. در اسناد رسمی شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان، از سال ۱۳۹۳ مالک شرکت زغال‌سنگ البرز شرقی (معدن طرزه) است.
براساس«آیین‌نامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در کارگاه‌ها»،مصوب۱۶مهر۱۳۹۱ آموزش و تمرین همه پرسنل برای آمادگی در تخلیه کارگاه‌ها برعهده کارفرما است. این آیین‌نامه که بیشترین استنادهای حقوقی و قضایی در زمان بررسی و تعیین مقصر در خسارات حوادث آتش‌سوزی و ایمنی به آن می‌شود، به استناد به «ماده ۸۵ قانون کار» تدوین شده است.