کارگاه‌های غیرمجاز بستر تعرض و سوء استفاده از کودکان کار
طبق گزارش مرکز پژوهش ایران، تعداد کودکان ۰ تا ۱۷ ساله ۹ میلیون و ۱۷۳ هزار است که از این تعداد، ۴۱۰ هزار و ۶۱۰ نفر آنان کودک کار هستند اما این تنها شامل تعداد کودکان کار ایرانی است که اشتغال به کارشان را اظهار کرده‌اند و آمار دقیق کودکان کار مشخص نیست.
به گزارش خبرگزاری افسران، با توجه به اینکه در خیابان‌ها، معابر و مترو شاهد وجود بسیاری از کودکانی هستیم که با وجود سن کم، به جای تحصیل، در حال زباله‌‍گردی و تکدی‌گری هستند و حتی برخی از آنان جایی برای خواب ندارند، اما باز هم از تعداد آنها آمار دقیقی در دست نیست.
طبق گزارش مرکز پژوهش ایران، تعداد کودکان ۰ تا ۱۷ ساله ۹ میلیون و ۱۷۳ هزار است که از این تعداد، ۴۱۰ هزار و ۶۱۰ نفر آنان کودک کار هستند اما این تنها شامل تعداد کودکان کار ایرانی است که اشتغال به کارشان را اظهار کرده‌اند. در این گزارش ذکر شده است که بسیاری از کودکان کار که اتباع بوده و زیر ۱۰ سال سن دارند، در مراکز غیرمجازی مشغول به کار هستند که غیر رسمی بوده و در سرشماری حساب نمی‌شوند و روز به روز بر تعداد این کودکان افزوده می‌شود.
مهری سادات موسوی معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان بهزیستی کشور هم گفت: در تمامی استان‌های ما بین ۶۰ تا ۸۹ درصد کودکان کار و خیابان ما را اتباع تشکیل می‌دهند. بهزیستی به عنوان متولی ساماندهی کودکان کار و خیابان در کشور شناخته می‌شود، ولی بپذیرید که تا زمانی که نیاییم قوانین و سیاست‌گذاری در حوزه اتباع را اصلاح نکنیم، فعالیت‌های این زمینه خیلی نمی‌تواند مثمر ثمر باشد.
حسن موسوی؛ رئیس انجمن مددکاری ایران هم گفته مصوبات در حوزه کودکان کار را داریم ولی اصلا اجرایی نمی‌شود. در چند سال اخیر حضور کودکان در میادین و چهارراه ها بیشتر شده است. برای برخی خانواده ها کار کردن کودک اصلا بد نیست و برخی ها کلا شغلشان این است و در کنار خانواده کار می‌کنند و خانواده این شغل را پذیرفته است. برخی خانواده‌ها تکدی گری، گل فروشی و شیشه پاک کردن را ننگ نمی‌دانند. آمار چند سال پیش درباره درآمد کودکان کار نشان داده بود که این کودکان ۲۰ برابر مستمری که به خانواده های آنها داده می‌شود، درآمد دارند.
کودکان کار در معرض سواستفاده جنسی
کار کردن در کارگاه‌های غیر مجاز علاوه بر تمامی آسیب‌هایی که به همراه دارد، خطرناک نیز هست. کار کردن در این کارگاه‌ها برای سواستفاده‌گرها، بستر تعرض به این کودکان را فراهم می‌کند چرا که نظارتی بر این کارگاه‌ها صورت نمی‌گیرد.
در این خصوص علیرضا شریفی‌یزدی روانشناس اجتماعی اظهار کرد: برخی کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست، کودکان کار و غیره بیشتر در معرض خطر تعرض قرار دارند. برخی خانواده‌های ساکن حاشیه شهرها هم به دلیل فقر مالی کودکان خود را می‌فروشند یا اجاره می‌دهند.
غفور شیخی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه اظهار کرد: باندهای سازمان‌یافته‌ای هم وجود دارند که از این کودکان سواستفاده می‌کنند. این باندها برای کودکان خانه می‌گیرند، محل‌هایی برای دست‌فروشی آنها قرق کرده و ناظرانی هم انتخاب می‌کنند که به کار آنها نظارت کنند.
وی افزود: حذف فیزیکی کودکان کار از فضای شهر نمی‌تواند، آسیب اجتماعی را از بین ببرد. شهرداری نه تنها در حوزه کودکان کار بلکه حتی در حوزه تکدی‌گری و معتادان هم درست عمل نکرده است. این کودکان مجرم و اضافی نیستند که بخواهیم آنها را جمع‌آوری کنیم.
استاد دانشگاه با بیان اینکه مهم‌ترین مشکل در حوزه کودکان کار ضعف بخش دولتی در مدیریت و ساماندهی است، توضیح داد: بسیاری تصور می‌کنند که افزایش پدیده کار کودکان ناشی از مشکلات معیشتی است درحالی که با انجام تحقیقات میدانی متوجه می‌شویم که خانواده‌های بخشی از کودکان کار در سطح معیشتی قرار ندارند که فرزندشان مجبور به کار کردن باشد. در این خانواده‌ها افراد می‌بینند که فضایی برای کار وجود دارد و نظارتی هم نیست و می‌توان از این شرایط استفاده کرد.
وی ادامه داد: مسائل اقتصادی در تشدید این پدیده موثر هستند اما مشکلات فرهنگی نقش بیشتری دارند. در خانواده‌ای که افراد در آن احساس خوشبختی ندارند یا در خانواده‌های بدسرپست شاهد افزایش به کار گرفتن کودکان هستیم. گاهی پدر از فرزند و همسرش به عنوان ابزار کار استفاده کرده و آنها را به دست‌فروشی و شغل‌های کاذب وادار می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین موانع ساماندهی کودکان کار، نبود آمار دقیق از تعداد این کودکان است چون تا زمانی که ما امار درستی از چیزی نداشته باشیم نمی‌توانیم به جمع‌آوری آن کمکی کنیم. در سال‌های گذشته افزایش تحریم‌ها و شیوع کرونا باعث افزایش تعداد کودکان کار شده است و آشفتگی که در آمار این کودکان وجود دارد، ساماندهی آنها را دشوارتر می‌کند.