سخت‌ترین مراحل حساب در قیامت

سخت ترین مراحل حساب، رسیدگی به مظالم عباد و حقوق مردم نسبت به یک دیگر است.

سخت ترین مراحل حساب، رسیدگی به مظالم عباد و حقوق مردم نسبت به یک دیگر است. انسان ها با هم زندگی می کنند و نسبت به همدیگر حقوقی دارند. رعایت حقوق یک وظیفه الهی است که انبیاء الهی در باره آن تأکید داشته اند. و در قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.

به طور کوتاه به برخی از آنها اشاره می کنم: هر یک از زن و شوهر، پدر و مادر و فرزندان، خویشان و نزدیکان، همسایگان و شهروندان، جوانان و سال خوردگان، معلمان و دانشجویان، ثروتمندان و تهی دستان، کارگزاران و زیردستان، هم کیشان و هم وطنان و … نسبت به یکدیگر وظایف و حقوقی دارند. که رعایت آنها یک وظیفه وجدانی، اجتماعی و شرعی است. و تضییع آنها یک گناه و جرم محسوب می شود، که در قیامت مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.

امکان دارد خدای متعال در قیامت از حقوق تضیع شده خودش صرف نظر کند، ولی از حقوق تضیع شده بندگان نسبت به یک دیگر صرف نظر نخواهد کرد؛ مگر این که خودشان رضایت دهند و از دادخواهی صرف نظر کنند.

 انواع ظلم

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: ظلم سه گونه است: اول ظلمی که بخشیده نخواهد شد، دوم ظلمی که بدون دادستانی رها نمی شود، سوم ظلمی که مورد بخشش قرار خواهد گرفت. ظلمی که بخشیده نخواهد شد عبارت است از شرک به خدا، قرآن می فرماید: «إِنَّ اللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ» اما ظلمی که بخشیده می شود ستم کوچکی است که هر انسانی نسبت به خودش روا داشته است، اما ظلمی که بدون حساب رها نمی شود عبارت است از ظلم بندگان نسبت به یکدیگر، قصاص در آن جا بسیار دشوار خواهد بود، سختی آن در حد زخم کارد و زدن تازیانه نیست بلکه بسیار سخت تر است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «هر کس از قصاص می ترسد از ستم به مردم خودداری کند.»

مشکل حساب رسی به حق الناس در قیامت این است که در آن جا چیزی ندارد تا به طلب کاران بدهند؛ مثلاً کسی که اموال مردم را در دنیا غصب کرده یا نفقه زن و فرزندانش را نداده یا شخصی را کشته و دیه اش را نپرداخته یا ضربه ای به مظلومی زده و دیه اش را نداده یا زیان مالی به کسی زده و جبرانش نکرده یا از کسی غیبت کرده یا به او توهین و هتک حرمت کرده و راضی اش نساخته است، در قیامت و به هنگام دادرسی چیزی ندارد تا به طلب کاران بپردازد.

راه حل رفع عذاب

حل این مشکل به یکی از دو وجه امکان دارد: وجه اول این که به مقدار طلب بستان کار از حسنات بده کار برداشته می شود و به طلب کار داده می شود. وجه دوم این که اگر حسناتی نداشت به همان مقدار از سیئات شاکی برداشته و در نامه عمل بده کار ثبت می شود.

شخصی از امام باقر یا صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: بده کار را در قیامت حاضر می کنند در حالی که شدیداً وحشت زده و نگران است، اگر حسناتی دارد از او می گیرند و به طلب کارش می دهند و اگر حسناتی نداشت از گناهان طلب کار می گیرند و به بده کار می دهند.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «شخصی را در قیامت برای حساب در محضر خدای متعال حاضر می سازند و نامه اعمالش را به دستش می دهند، وقتی در آن نگاه می کند حسناتش را در آن مشاهده نمی کند، می گوید: خدایا! این نامه عمل من نیست، چون عمل های صالح خود را در آن نمی یابم. در جواب گفته می شود: پروردگارت اشتباه و فراموشی ندارد. حسنات تو به واسطه غیبتی که از مردم کرده ای به آنان داده شده است. سپس شخص دیگری را برای حساب حاضر می سازند و نامه عملش را به دستش می دهند. هنگامی که در آن می نگرد عبادت های فراوانی در آن مشاهده می کند که آنها را انجام نداده است، می گوید: خدایا! این نامه عمل من نیست چون بعضی کارهایی که انجام نداده ام در آن ثبت شده است. در جواب گفته می شود: چون فلان کس از تو غیبت کرده بود، در عوض حسنات او را به نامه عمل تو منتقل کردیم.»