آثار مخرب فردی و اجتماعی سرزنش کردن در زندگی مشترک
برای زندگی مشترک، دشمن های وجود دارد که یکی از خطرناک ترین آنها سرزنش کردن است. زوج های هستند که به جای لذت بردن از زندگی به دنبال عیب های هم می‌گردند تا آنها را مانند پُتک بر سر هم بزنند. اما زوج های هم هستند که عیب های هم را می‌دانند اما به جای اینکه بر سر هم بزنند، بر سر آن عیب می‌زنند تا آن عیب و نقص را از بین ببرند.
سرزنش زن یا شوهر نسبت به یکدیگر، خانواده را دچار بدبینی می‌کند و زوجین هر یک احساس می‌کنند در دل همسر خود جایگاهی ندارند.
همه افراد (به غیر از معصومین) در نوع رفتار و کردار خودشان دارای عیب ها و نقص های هستند که باید تلاش کنند آنها را در مسیر زندگی برطرف سازند. هدف اصلی ازدواج هم این است که انسان به تکامل برسد و بتوانند با کمک یکدیگر، عیب های خود را برطرف سازند. نحوه برخورد افراد در مقابل این کمی ها و عیب ها متفاوت است. برخی افراد مانند ذره بین هستند و با دقت هر چه بیشتر به دنبال عیب های هم می‌گردند تا آنها را مانند پتک بر سر یکدیگر بزنند و در جایگاه های مختلف به سرزنش کردن یکدیگر بپردازند. اما گروهی دیگر هستند که مانند سَرند و غربال هستند که صفت های بد طرف مقابل را عبور می‌دهند و الماس ها و گوهرهای همسرشان را نگه می‌دارند و همیشه به دنبال راهی هستند تا عیب های هم را ترمیم کنند.
آگاهی از علت سرزنش همسر
سرزنش کردن همسر رفتاری سمی برای هر رابطه ای است. و در مقابل آن، اعتماد، هر رابطه ای را پایدار می کند. اگر همسرتان دائما شما را سرزنش می کند، مشکل می تواند ناشی از کمبود اعتماد به نفس، عدم احترام به همسر یا ایده آل گرایی باشد. انگیزه همسرتان را از سرزنش کردن بیابید و سعی کنید روی آن کار کنید تا بتواند این مشکل را از وجود خودش خارج سازد.
یکدیگر را راهنمایی کنید نه سرزنش
در خیلی از موارد، زوج ها می‌توانند مانند اینه باشند و عیب های هم را به هم نشان دهند تا طرف مقابل بتواند با آگاهی از عیب های خودش آنها را حل کند. افراد خوشبخت مانند آینه رفتار می‌کنند، عیب ها را نشان می‌دهند بدون اینکه عیب ها را در ذهن خودش داشته باشد و بخواهد سرکوفت بزند. متاسفانه برخی افراد هستند که با آگاهی یافتن از عیب های همسرشان شروع به سرزنش کردن می‌کنند. یکی از عوامل عمده ای که باعث می‌شود افراد از زندگی خودشان لذت نبرند و زندگی را تلخ می کند، همین سرزنش کردن است. تفاوت افراد خوشبخت و ناراضی در نوع رفتار های آنها نمایان می‌شود.
یادآوری: همه ما به نوبه خود دارای عیب های فراوانی هستیم که اگر کسی بخواهد آن نقص ها را مدام بر سر ما بکوبد و سرزنش کند اصلا قابل تحمل نخواهد بود و نمی‌توانیم آن فرد را تحمل کنیم. پس باید این رفتار غیر قابل تحمل را کنترل کرد و خوب است که برای سرزنش همسر خودمان را به جای او بگذاریم و همین احساس بدی که در ما ایجاد می‌شود در طرف مقابل ما هم ایجاد خواهد شد و باعث رنجش او می‌شود. سرزنش کردن نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه موجب تشدید شدن مشکلات می‌شود.
اثرات مخرب سرزنش، در زندگی مشترک
سرزنش کردن آثار مخربی بر زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی دارد که با بهره گیری از روایات می‌خواهیم به بررسی آنها بپردازیم.
۱. سرزنش باعث از بین رفتن اقتدار و وفاداری می‌شود
اگر شما جزء آن دسته از افرادی هستید که برای هر مسئله ای شروع می کنید به سرزنش و تحقیر کردن همسرتان باید بدانید که با تحقیر و سرزنش کردن مرد یا زن، باعث شکسته شدن اقتدار و اعتماد به نفس او خواهید شد و از او فردی پرخاشگر و عصبی خواهید ساخت که دیگر مانند سابق، همسرش را دوست نخواهد داشت و احتمال خیانت در این نوع افراد بیشتر از دیگران خواهد بود.
۲. آتش کینه و دشمنی را فروزان می‌کند
سرزنش را می‌توان به چاقوی دولبه‌ای تشبیه نمود که هم دارای جنبه‌های مثبت است و هم دارای اثرات منفی است. اگر سرزنش شما به صورت مکرر انجام شود هرچند خوب یا نابجا باشد باعث کینه و دشمنی می‌شود و از چشمان همسرتان خواهید افتاد و باعث می شوید تا حس نفرت در وجود همسرتان ایجاد شود. امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: زیاد سرزنش مکن، چرا که این کار کینه به دنبال دارد و موجب دشمنی می‌شود. [۱]
۳. سرزنش باعث بدبینی می شود
سرزنش زن یا شوهر نسبت به یکدیگر، خانواده را دچار بد بینی می‌کند و زوجین هر یک احساس می‌کنند در دل همسر خود جایگاهی ندارند در نتیجه زمینه تردید، بدبینی و سوءظن های حاد در خانواده ایجاد می‌شود و آرامش را از زندگی زن و شوهر می‌برد.
۴. سرزنش باعث جری شدن فرد می‌شود
شاید هدف شما از سرزنش کردن این باشد که طرف مقابل، دیگر آن کار را انجام ندهد اما باید بگوییم که مسیر اشتباهی را انتخاب کردید. چون با ادامه پیدا کردن این سرزنش ها باعث خواهید شد که این فرد نسبت به انجام دادن آن کارها بی باک شود و این عتاب ها و تندی های شما هم به مرور زمان بی ارزش خواهد شد. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: از این که مکرر سرزنش کنی پرهیز کن، که این کار (طرف مقابلت را) بر گناه خویش جری نموده و عتاب تو بی ارزش خواهد شد. [۲]
۵. سرزنش باعث لجاجت فرد می‌شود
اینکه بخواهید عیب های دیگران را به رخ آنها بکشید و از سرزنش کردن آنها لذت ببرید باید بدانید که آتش لجاجت را در درون آنها روشن می کنید. فردی که دائما مورد سرزنش شما قرار بگیرد بالاخره این همه نامهربانی ها را در دل خودش قرار می‌دهد و بخاطر اینکه حرص شما را در بیاورد، دوباره آن مار را انجام می‌دهد. سرزنش های زیادی شما باعث لجوج شدن فرد می‌شود. امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: زیاده روی در سرزنش، آتش لجاجت را شعله ور می‌کند. [۳]
توجه: رابطه‌ای که مدام در آن سرزنش و سرکوفت نسبت به یکدیگر وجود دارد، رابطه‌ای متزلزل و ناپایدار است که هر لحظه امکان گسست و از هم پاشیدگی در آن وجود دارد. عیب های همدیگر را بزرگ نبینید و باعث اذیت هم نشوید، برای عشق خودتان تعمیرکار مهربان باشید تا عیب های او را ترمیم کنید.
پی نوشت :
[۱] آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، قم: دار الکتاب الإسلامی، ح ۱۰۴۱۲
[۲] غررالحکم، ح ۳۷۴۸
[۳] علامه مجلسی، بحارالانوار، جلد ۷۷، صفحه ۳۱۲، ح ۱