آغاز ظهور سپاه پاسداران/تشکیل سپاه به فرمان امام خمینی (ره)
جوانان متعهد انقلابی که با یاری خدا و رهبری امام خمینی رحمه الله توانستند پس از سالها مبارزه، رژیم پهلوی را سرنگون کنند، باید برای حفظ و تداوم این نهضت، از انقلاب و دستاوردهای آن محافظت میکردند. بنابراین، از همان ابتدای پیروزی انقلاب، هسته های امنیتی حافظ انقلاب به وجود آمد.
یکی از آنها نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که با هدایت امام خمینی رحمه الله در اردیبهشت سال ۱۳۵۸ تشکیل شد. شورای انقلاب با تأسیس شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گامی اساسی در راه سازماندهی این نهاد برداشت.
آغاز ظهور
از مهمترین نیازهای انقلاب اسلامی پس از پیروزی، پیشگیری از فعالیت ناجوانمردانه ضد انقلاب در داخل و خنثی سازی توطئههای خارجی بود. در آن زمان، دستگاه دفاعی و امنیتی بازمانده از دوره پهلوی، به پاکسازی و بازسازی نیاز داشت. بر اساس همین نیاز، کمیته های انقلاب اسلامی با حضور و شرکت فعال مردم در مساجد به صورت خودجوش تشکیل شد. دولت موقت ابتدا تلاش داشت این نیروها را زیر سلطه خویش درآورد، ولی این تلاش با مخالفت افراد متعهد این تشکیلات روبهرو شد. در نهایت، این نهاد تازه تأسیس، زیر نظر حضرت امام قرار گرفت. ایشان هم در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸، به صورت رسمی، فرمان تشکیل این نیرو را زیر نظر شورای انقلاب صادر کرد. درباره انتخاب نامی که نشان دهنده روح حاکم بر این نهاد باشد، بحثهای فراوانی پدید آمد و در نهایت، این نهاد عنوان «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» به خود گرفت.
هدف از تشکیل سپاه
هدف از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن و کوشش در راه تحقق آرمانهای الهی و گسترش حاکمیت قانون خداست. تقویت توان دفاعی جمهوری اسلامی از راه همکاری با دیگر نیروهای مسلح و آموزش نظامی، از دیگر اهداف تشکیل این نهاد شمرده میشود.
مأموریت سپاه
در اساسنامه سپاه پاسداران که به تصویب شورای انقلاب رسیده، مبارزه قانونی با عوامل و جریانهایی که درصدد خرابکاری و براندازی نظام جمهوری اسلامی هستند یا با توسل به زور، میخواهند حاکمیت قوانین جمهوری اسلامی را از بین ببرند، از مأموریتهای این نهاد شمرده شده است. از دیگر وظایف این ارگان، میتوان به خلع سلاح کسانی که بدون مجوز قانونی، اسلحه دارند و همکاری با نیروهای انتظامی در مواقع لزوم برای برقراری نظم و امنیت و حاکمیت قانون در کشور اشاره کرد.
مقابله با فتنه گروهک ها
سپاه همزمان با توطئههای گروهکهای ضد انقلاب و اعلام جنگ مسلحانه بر ضد نظام مقدس جمهوری اسلامی، به مقابله با این توطئه ها پرداخت و با کشف و انهدام خانههای تیمی، توطئه شوم دشمن را نقش بر آب کرد. در آغاز پیروزی انقلاب، ابرقدرتها به دنبال از دست دادن منافع بیشماری که از چپاول ذخایر کشور ایران به دست میآوردند، به فکر شکست انقلاب از راه رویارویی نظامی افتادند. یکی از شگردهای آنان، استفاده از گروههای مزدور داخلی بود. آنان با حوادثی همچون ماجرای گنبد، غائله خوزستان و اغتشاش کردستان، می خواستند نظام مقدس جمهوری اسلامی را از درون متلاشی کنند. سپاه پاسداران بر اساس رسالتی که بر دوش داشت، یکی از نخستین نهادهایی بود که به سرکوب گروههای وابسته پرداخت.
افزایش توان سپاه
سپاه پاسداران هنگامی تولد یافت که انقلاب اسلامی با انواع توطئه ها و شرارتهای داخلی گروهکها روبهرو بود. مقابله با این آفتها، برای نهادی که هنوز آمادگی دفاعی لازم را به دست نیاورده بود، بدون یاری الهی، حمایت و رهبری حضرت امام خمینی رحمهالله ، روحیه انقلابی و شهادتطلبی پاسداران و برخورداری از حمایت ملت ممکن نبود.
با گذشت زمان، توان مقابله سپاه با حوادث افزایش یافت و در برخورد با ترورها، آشوبها و درگیریها فعالانه شرکت کرد. سپاه پاسداران با توجه به ضرورت، در عرصههای انتظامی و امنیتی نیز فعال گردید و در کشف و انهدام خانه های تیمی منافقان، نقش مهمی ایفا کرد.
حضور سپاه در عرصه سازندگی
پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، سپاه پاسداران افزون بر وظیفه اصلی خود که حفظ کیان اسلامی کشور بود، بر اساس فرمان مقام معظم رهبری، وارد میدان سازندگی کشور شد. هدف سپاه از ورود به این عرصه، استفاده بهینه از منابع و امکانات اقتصادی و عمرانیِ موجود در سپاه، مشارکت در اجرای برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، کسب تجربه و دانش فنی به منظور افزایش توان دفاعی سپاه، تداوم ارتباط سپاه و مردم و ایجاد بستر مناسب برای مشارکت نیروهای متخصص بسیجی در توسعه کشور بود.
عملکرد سپاه در عرصه سازندگی
همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و از همان روزهای نخست، موضوع سازندگی کشور از سوی بنیانگذار انقلاب اسلامی به عنوان یکی از اصلیترین برنامهها مطرح شد. به دنبال تأکید حضرت امام خمینی رحمهالله ، موضوع سازندگی در جنبه های گوناگون سرلوحه امور قرار گرفت. دیری نپایید که کینه ورزی دشمنان انقلاب و اسلام، این تحول را نشانه رفت و آثار کارشکنی، ابتدا با درگیریهای داخلی و سپس با تحمیل جنگ و صدها توطئه خرد و کلان دیگر، بر ضد نظام نوپای انقلاب اسلامی شدت گرفت.
پس از فراغت از جنگ، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در راه مأموریت دفاع از دستاوردهای انقلاب اسلامی و توسعه همه جانبه کشور، وارد عرصه سازندگی شد. این مرکز با اجرای طرحهای بزرگ ملی و محلی در زمینه های گوناگون، مانند سد سازی، جادهسازی، زهکشی و احداث کانال، ساخت تصفیه خانه، احداث خطوط انتقال آب و گاز و نفت، ساخت سازههای شناور، بندر، اسکله و موج شکن، ساخت پالایشگاه، احداث تونل، سازههای زیرزمینی، مخازن نفت و آب، حمل و نقل، معدن، کشاورزی، خدمات مشاورهای و… ، کمک به دولت جمهوری اسلامی و خدمت به مردم را هدف خود قرار داد.
سپاه و رسالت فرهنگی
اگرچه سپاه برای مقابله با انواع تهدیدهای موجود، هویتی نظامی یافت، ولی نظامی گری، در واقع یکی از جنبه های وجودی این نهاد مقدس را تشکیل میداد. پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی در همه شئون کشور، اصلی ترین مأموریتی بود که از روزهای نخست از سوی حضرت امام خمینی رحمهالله و دیگر مسئولان کشور بر عهده سپاه گذاشته شد.
در دهه اخیر که دشمنان بیداری اسلامی، دایره تهدیدهای خود را در حوزه فرهنگ، متمرکز و سطح عملیات روانی خویش را گسترده کرده است، اندیشه ای مقدس در سطح فرماندهان عالی سپاه شکل گرفت که به فعالیتهای فرهنگی معتقد است. این دیدگاه که از حساسیت اوضاع فرهنگ جهانی و تهدیدهای بر ضد جهان اسلام سرچشمه میگیرد، میکوشد فعالیتهای فرهنگی سپاه را به عنوان یکی از مأموریتهای اصلی این نهاد در کنار مأموریتهای دیگر ببیند.
افتخارآفرینی های سپاه
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مدتزمانی کوتاه، شگفتی جهانیان را برانگیخت. نهادی که هیچگونه پیشینه نظامی گری نداشت و از آموزشهای کلاسیک دانشکده های نظامی بیبهره بود، چنان افتخارهایی آفرید که عظمت آنها را در ژرفای سخن معمار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله میتوان یافت، آنجا که اداره کشور وابسته به وجود سپاه گردید: «پاسدارها اگر نباشند، … کی میتواند این مملکت را اداره کند؟» و آنجا که پاسدار بودن آرزوی امام شد: «ای کاش من هم یک پاسدار بودم» و چه افتخاری بالاتر از این!
نگاهی به عملکرد سپاه در سنگر دفاع از انقلاب، خنثی سازی توطئه ها و خاموش کردن شعله فتنه های کور گروهکهای داخلی و گذری بر عملکرد سپاه در سنگر سازندگی و طراحی و ساخت سلاحها و تجهیزات فوق مدرن نظامی، همه گویای موفقیت های روزافزون این نهاد افتخارآفرین است.
فعالیتهای سپاه در یک نگاه
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افزون بر جنبه دفاع در برابر دشمن، ضریب امنیت اجتماعی کشور را با ایجاد روحیه امیدواری افزایش داد و معادله های دشمنان را در ایجاد تهدید نظامی بر ضد نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بر هم زد.
بخشی از عملکرد این نهاد در راه حفظ دستاوردهای بلند انقلاب اسلامی عبارت است از: حضور در دفع غائله گنبد و ترکمن صحرا، جلوگیری از سقوط شهرهای سنندج، پاوه و نقده به دست گروهکهای ضد انقلاب، برقراری امنیت در مرزهای شمال غرب کشور، مقابله با غائله سیستان و بلوچستان و جلوگیری از سقوط شهر زاهدان، خنثیسازی فتنه گروهک خلق مسلمان در تبریز، مقابله با توطئه های منافقان در خارج از کشور، ایجاد شبکه اطلاعاتی و امنیتی مناسب که مبنایی برای تشکیل وزارت اطلاعات شد، مشارکت در بازسازی کشور و… .
سپاه پاسداران در آینه کلام امام خمینی رحمه الله
امام خمینی رحمهالله در بخشی از سخنان خود در حمایت از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فرمود: «من از سپاه راضی هستم و به هیچوجه نظرم از شما برنمیگردد. اگر سپاه نبود، کشور هم نبود. من سپاه پاسداران را بسیار عزیز و گرامی میدارم. چشم من به شماست. شما هیچ سابقه ای جز سابقه اسلامی ندارید».
ایشان همچنین درباره نقش سپاه در پشتیبانی از جمهوری اسلامی فرمود: «سپاه پاسداران که رُکنی بزرگ در پیروزی انقلاب اسلامی است، با اقتدا به مولای خود سید مظلومان ـ علیه الصلوه والسلام ـ نجاتبخش ملت ایران و اسلام عزیز از شبهای تاریک و ظلمانی ستمشاهی بود و در پاسداری از انقلاب و هدفهای آن، عاملی مؤثر و رُکنی رکین بوده و هست».
سپاه پاسداران در سایه سار کلام رهبر
رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت اللّه خامنهای درباره جایگاه سپاه در نظام جمهوری اسلامی ایران میفرماید: «سپاه در تاریخ شناخته شده خود ما، یک پدیده کم نظیر و شاید بی نظیر است؛ یعنی سپاه، موجودی است که ولادت و رشد و نمای آن در صحنه انقلاب، آن هم در عرصه دشوارترین آزمونهای انقلاب بود».
ایشان در جای دیگر میفرماید: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در سایه روحیه انقلابی و معنویتی که از سرچشمه جوشان دل منوّر و روح مصفای آن امام عارفان و قُدوه صالحان، پیوسته میجوشید و بیش از همه، جوانان رزمنده و خالص سپاه و بسیج را سیراب میکرد، توانست نقش تعیین کنندهای در دفع حمله ایادی استکبار به جمهوری اسلامی، ایفا… و حفظ و استمرار نظام را تضمین کند».