معاد و زندگی پس از مرگ در قرآن،بیان از زبان انبیاء الهی

معاد از نظر لغوی به معنای بازگشتن است و در اصطلاح به معنای دوباره زنده شدن آدمی پس از مرگ است. از موضوعات بسیار مهم و سرنوشت ساز انسان معاد است. پس از توحید موضوع مهمی که قرآن به آن اهتمامی ویژه دارد، معاد است. شمار آیات قرآن درباره جهان پس از مرگ بیش از ۱۴۰۰ آیه است و این تعداد آیه، نشانگر اهمیت معاد است. معاد، مورد اهتمام همه انبیای الهی نیز بوده است. اصولا دعوت به دین در صورتی معنا دارد که زندگی پس از مرگ جز اصول اساسی آن باشد.

انسان به دو دلیل به تحقیق درباره معاد علاقه مند است؛ اول، انسان ذاتا علم دوست و حقیقت جو است، به ویژه درباره آنچه با زندگی او ارتباط دارد و معاد از این گونه موضوعات است. انسان می خواهد بداند که آیا زندگی اش با مرگ پایان می یابد یا پس ازآن زندگی دیگری خواهد داشت؟کیفیت انتقال از این زندگی به آن زندگی چگونه است؟ زندگی آن دنیا چند مرحله ای است؟ آیا لوازم و وسایل مورد نیاز آن دنیا را باید در همان جا تهیه نمود یا اینکه زندگی این جهان، مقدمه و زمینه ساز خوشی ها و ناخوشی های آن جهان است و به تعبیری این دنیا مزرعه آخرت است؟ پاسخ به این پرسشها است که می تواند عطش حقیقت جویی آدمی را تا حدی فرو نشاند.

دوم، شناخت غایت و هدف زندگی برای انسان از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا در شکل گیری فعالیت ها و اعمال انسان نقش مهمی دارد. انسانی که مرگ را پایان زندگی خود می داند، رفتار خود را به گونه ای تنظیم می کند که به هر طریق ممکن نهایت لذت را در این دنیا ببرد و تنها نیازها و خواسته های زندگی دنیوی خود را تامین کند. اما کسی که به زندگی جاودانه اعتقاد دارد، برنامه زندگی دنیوی خود را به گونه ای سامان می بخشد که هر چه بیشتر برای زندگی جاودانه اش سودمند باشد و از سوی دیگر، سختی ها و ناکامی های زندگی دنیا، او را دلسرد و ناامید نمی کند و پیوسته در راه کسب سعادت و کمال ابدی می کوشد.

خداوند تبارک و تعای در آیه ۱۱۵ سوره مومنون می فرماید: “آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریده ایم و به سوی ما باز گردانده نمی شوید.” سوره قیامت آیه ۳-۵ می فرماید: آیا انسان می پندارد که هرگز استخوانهای او را پس از متلاشی شدن جمع نخواهیم کرد؟ آری، قادریم که حتی خطوط سر انگشتان او را موزون و مرتب کنیم. انسان در معاد شک ندارد بلکه می خواهد آزاد باشد و بی ترس از دادگاه قیامت تمام عمر گناه کند.

این آیه علاوه بر اینکه به معاد اشاره دارد، به دلیل انکار آن نیز اشاره می فرماید و نشان می دهد که علت انکارمعاد این است که آدمی می خواهد راه برای گناهکاری او باز باشد، زیرا اگر کسی به معاد اعتقاد داشته باشد پیوسته مراقب رفتار و کردار خود است و گناه و نافرمانی نمی کند.

بنابر آیات ۲۴ و ۲۵ سوره اعراف، خداوند هنگام هبوط آدم به زمین فرمود فرود آیید که برخی از شما دشمن برخی دیگرید و برای شما در زمین تا هنگامی معین قرارگاه و برخورداری است. فرمود در آن زمین زندگی کنید و در آن می میرید و در رستاخیز از آن بر انگیخته خواهید شد. این نوع خطابات درباره معاد و هنگام هبوط آدم، نشانگر ماموریت آدم بر اشاعه اندیشه معاد در میان فرزندان خود است.

بنابر آیات قرآن، حضرت نوح (ع) در همان حال که با شرک و بت پرستی مبارزه می کرد، اندیشه معاد را به صورت صریح پیش می کشید و از قوم خود می خواست که از خدا طلب آمرزش کنند. قرآن سخن حضرت نوح را در آیات ۱۷و ۱۸ سوره نوح می آورد: خداوند شما را مانند گیاهی از زمین می رویاند، سپس شما را به همان زمین باز می گرداند و بار دیگر شما را خارج می سازد.

قرآن مسئله معاد را از زبان حضرت موسی(ع) در آیه ۲۷ سوره غافر نقل می کند: و موسی گفت من به پروردگارم و پروردگار شما پناه می برم از هر متکبری که به روز حساب ایمان نمی آورد. همچنین بنابر آیات قرآنی، حضرت عیسی(ع) در همان روز که تولد از معاد یاد کرد و فرمود؛ سلام برمن در آن روز که متولد شدم و آن روز که می میرم و آن روز که زنده برانگیخته خواهم شد.