حضور زنان در فضای مجازی و آسیبهای متقابل آن

از آنجا که زنان در مقایسه با مردان، از فرصت کمتری برای حضور در صحنه اجتماع و انجام فعالیت‌های فرهنگی برخوردارند، بیشترین رقم استفاده از فضای مجازی را به خود اختصاص داده‌اند.

«اینستاگرام» یکی از فضاهای مجازی است که مورد استقبال زنان قرار گرفته است. واقعیت این است که بسیاری از آسیب‌های فضای مجازی، متوجه زنان است. برخی از این آسیب‌ها عبارت‌اند از:

۱. به خطر افتادن حریم شخصی

شکسته شدن حریم‌های عرفی در جامعه ایران، نگران‌کننده است. در گذشته، هر کس عکس‌های خصوصی و روابط خانوادگی‌ خود را با حریم و فاصله مشخصی، از چشم دیگران حفظ می‌کرد و وارد شدن غریبه به خانه و اندرونی حریمش را بد می‌دانست، اما امروزه افرادی که خصوصی‌ترین مسائل زندگی – حتی لحظه‌های کاملاً خودمانی‌ – و اتفاقات زندگی روزمره‌شان را در صفحات باز و بدون محدودیت کاربران شبکه‌ای مثل اینستاگرام، در معرض دید همگان قرار می‌دهند، کم نیستند.

۲. ترویج تبرّج و تن‌آرایی

یکی از دکان‌هایی که بعضی از افراد در فضای مجازی باز کرده‌اند، ارائه محصولات مربوط به زیبایی زنانه است. فروش لوازم‌آرایش متنوع، تبلیغ افراطی انواع جراحی، کاشت، تزریق و کارهای دیگری که برای زیبایی می‌توان انجام داد، زنانی را هدف گرفته که به آن‌ها القا شده است که دوست داشته شدن، بدون زیبایی، نشدنی است و زیبایی، تنها از طریق این لوازم‌آرایشی و جراحی‌ها به دست می‌آید!

۳. شکل‌گیری دوستی‌های نامتعارف

حضور بیش‌ازاندازه زنان و مردان متأهل در شبکه‌های اجتماعی سبب شده است کاربران این شبکه‌ها با اینکه با فردی دیگری زندگی می‌کنند، برای خود دوست یا معشوقه‌ای انتخاب کنند. این پدیده، ضربه‌های جبران‌ناپذیری بر پیکره خانواده‌ ایرانی وارد می‌کند.

۴. گسترش طلاق عاطفی

حضور بیش‌ازاندازه اعضای خانواده در شبکه‌های اجتماعی، طلاق عاطفی را در خانواده ایرانی گسترش داده است. ارتباطات بین زن و مرد در شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد؛ پس از مدتی، به وابستگی و صمیمیت و چه‌بسا به دیدارهای حضوری منجر می‌شود. در چنین شرایطی خیانت و پنهان‌کاری میان زن و مرد شکل می‌گیرد.

زنان یا مردانی که به بدگمانی به همسرشان دچار می‌شوند اغلب تمایل پیدا می‌کنند که شبکه دوستی همسر را زیر نظر بگیرند. مواجهه و کشف اطلاعاتی در مورد همسر، پس از سال‌ها اعتماد، می‌تواند تباهی به دنبال داشته باشد و زوجین را در مسیر مراحل قانونیِ منتهی به طلاق قرار دهد.

۵. اختلال در روابط زن و شوهر

یکی از آسیب‌های جدی شبکه‌های اجتماعی، دلسردی مرد و زن از یکدیگر است. در فضایی که عشق‌های مجازی میان زن و مرد غریبه شکل می‌گیرد، وابستگی عاطفی شدیدی به دوست مجازی خود پیدا می‌کنند و بیش‌ترین زمان شبانه‌روز را، درحالی‌که از همسر خود دور می‌شوند، با چت کردن با او طی می‌نمایند. شب‌ها به‌جای در کنار یکدیگر بودن و به گفتگو پرداختن، هرکدام در گوشه‌ای موبایل به‌دست در فضای مجازی وقت می‌گذرانند و با دوستان مجازی خود هم‌صحبت هستند.

۶. شکاف نسل‌ها

ورود وسایل و فنّاوری‌های جدید به عرصه خانواده‌، دنیای والدین و فرزندان را متفاوت کرده است. امروزه شاهد هستیم که والدین و فرزندان، بدون آنکه حرفی برای گفتن داشته باشند، ساعت‌های زیادی در کنار یکدیگر می‌نشینند. در شرایط کنونی روابط موجود میان والدین و فرزندان به سردی گرائیده است؛ هر یک از این دو نسل، به‌دلیل داشتن تفاوت‌های اجتماعی و تجربه‌های زیستی مختلف، زندگی را از دیدگاه خود نگریسته و مطابق با بینش خود آن را تفسیر می‌کنند.

نسل دیروز (والدین) احساس دانایی و باتجربگی می‌کند و نسل امروز (فرزندان) در برابر نسل دیروز واکنش نشان می‌دهد و بر این باور است که نسل دیروز به سبب به‌روز نبودن و ناهماهنگی با زمان و فنّاوری، نمی‌تواند نسل جوان و فضای بینشی و نگرشی نسل جدید را درک کند.

۷. احساس نارضایتی از زندگی

شبکه‌های اجتماعی مشاهدۀ زندگی دیگران را از نمای نزدیک‌تر فراهم کرده است. این امر می‌تواند احساس نارضایتی از زندگی را در پی داشته باشد. بدیهی است هر چه افراد در زندگی شخصی و خانوادگی احساس ناخرسندی بیشتری داشته باشند و زندگی را آن‌گونه که می‌خواستند نبینند، بیشتر احساس سرخوردگی و شکست می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که نارضایتی در چهره و سخن آنان آشکار شده و در اثر گله و شکایت پی‌در‌پی از اوضاع زندگی، افسردگی و بی‌حوصلگیِ آن‌ها در هم‌صحبتی و هم‌نشینی با دیگران نیز کاملاً آشکار می‌شود. این دسته از افراد مدام از خود و دیگران گله‌مند و با درون و برونشان در ستیز به سر می‌برند.