کاربرد مهارت‌های زندگی در تعادل عاطفی خانواده
یکی از قوی‌ترین جنبه‌های حیات اجتماعی انسان، جنبه‌های عاطفی زندگی است؛ در این میان کسب مهارت‌های عاطفی لازم توسط زنان در جهت مدیریت داخلی خانواده، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مهارت‌های عاطفی زنان خانه‌دار نقش اساسی در تعادل عاطفی خانواده دارد.
یکی از مهمترین جنبه‌های حیات اجتماعی انسان، جنبه‌های عاطفی زندگی است. علاوه بر اینکه نقش زنان در بهینه‌سازی کارکرد عاطفی خانواده از دیرباز مورد توجه قرار گرفته است. مهارت‌های عاطفی زنان خانه‌دار نقش اساسی در تعادل عاطفی خانواده دارد. به همین دلیل کسب مهارت‌های عاطفی لازم برای رویارویی و ارتباط مؤثر با موضوع‌های مختلف عاطفی خانواده بسیار ضروری است. برخی از این مهارت‌ها عبارت‌اند از: مهارت همدلی با دیگران، مهارت برقراری رابطه مؤثر با خود و دیگران، مهارت برقراری روابط گرم و صمیمی، مهارت مقابله با هیجان‌ها، مهارت مقابله با استرس، مهارت مهرورزی و اثربخش عاطفی. در مقاله زیر با مهارت مهرورزی آشنا می شویم.
مهارت مهرورزی در خانواده
عواطف و احساسات یکی از منابع سرشار وجود انسان‌ها بوده و باعث هدایت رفتار در جهات مختلف می‌شود. عواطف مثبت همچون محبت، دوستی، همدلی، گذشت و ایثار در ذهن تصورهای مثبت ایجاد کرده و عواطف منفی چون نفرت، خشم و ترس موجب تصورات منفی و احساس ناامیدی می‌شود. عواطف و احساسات انسان همانند جنبه‌های شخصیتی نیازمند تربیت و هدایت است. اگر در محیط خانه به این عواطف توجه نشود و الگوی مناسب در دسترس اعضای خانواده قرار نگیرد، زمینه‌های کجروی و انحراف آنان فراهم می‌شود. سازگاری کودک در هر مرحله از رشد با تنش‌های عاطفی همراه است. چون در سازگاری، کودک باید عادت‌های گذشته خودش را تغییر داده و بازنگری نماید. او باید یاد بگیرد که در مواجهه با انسان‌ها و پدیده‌های اجتماعی و نسبت به گذشته تغییراتی در رفتار، تفکر و احساسات و عواطف خودش ایجاد نماید. در این میان عواملی همچون رفتار مادر، روابط والدین در جریان تربیت و احساسات و عواطف نقش به‌سزایی دارد. اگر عملکرد و رفتار مادر با کودک توأم با تنش‌های درونی و خصومت باشد بر حالات عاطفی، روانی کودک تأثیر می‌گذارد و چیزی جز پرخاشگری و سرکشی عاید کودک نمی‌شود. همچنین نظارت شدید و محدود نمودن نیز موجب پدیدآیی رفتارهای گوشه‌گیری و حقارت می‌شود. صداقت، صمیمیت، نوع‌دوستی، کمک، همیاری و رقابت و حسادت مادر نیز بر رفتار کودک اثر به‌سزایی دارد.
تعادل مهرورزی در اعضای خانواده
تعادل مهرورزی نیز در شکل‌گیری احساسات و عواطف و نهایتاً پرورش شخصیت فرزند سهم به‌سزایی دارد. روح یگانگی و یا تعارض در کودک متأثر از مادر است. به همین دلیل است که می‌توان گفت، مادران در مشکل‌ترین مدرسه دنیا که مدرسه آدم‌سازی است، تدریس می‌کنند و این مدرسه هیچ وقت تعطیلی ندارد. به همین منظور مادر باید با عشق در حد اعلای حوصله، خوش‌خلقی، کاردانی و بینش و آگاهی به تربیت احساسات و عواطف همت گمارد. راه رسیدن به این اهداف ابتدا تسلط بر احساسات و عواطف خویش است تا بتوان از این نیروی عظیم در جهت هدایت فرزندان به نحو احسن استفاده نمود.
مهارت‌های عاطفی در تعادل‌بخشی رفتار خانواده‌ها
۱. توانایی و استعداد بالقوه‌ای که در هر انسان وجود دارد به پهناوری نظام هستی است. برای پیوستن و تحقق چنین نیرویی در زندگی باید با (خود واقعی) خویش همنوا شد و با معنای راستین زندگی هم‌گام گردید.
۲. ما همه چیز را در باطن داریم و ابزاری را که برای کامجویی بدان نیاز است در اختیار داریم. برای آفرینش لحظه‌ها سرشار از اعجاز، سرخوشی، سلامتی و آرامش خیال باید ژرف‌ترین نگرش‌ها را نسبت به زندگی کشف کنیم، باید کاری کنیم که این انرژی ما را لبریز کند و از وجودمان بتراود.
۳. نباید گذاشت که رویدادهای جهان ما را تحت تأثیر خود قرار دهد، بلکه باید بکوشیم تا خود بر آنها تأثیر بگذاریم. باید بیاموزیم که بر رویدادهای خارج از کنترل خود بی‌اعتنا باشیم.
۴. باید بتوانیم عشق، سازگاری و نیروی محبت را از خزانه سرشار وجود بیرون کشیده و متبلور سازیم.
۵. اگر همواره بنا بر توقع‌ها و انتظار دیگران زندگی کنید و در همه زمینه‌ها پیرو اصول و قواعدی باشید که آنان به شما تلقین می‌کنند، از شادمانی و آسودگی محروم خواهید شد.
۶. اگر به خاطر حرف دیگران از دنبال کردن اهداف خود عقب‌نشینی کنید؛ گویی که به طور ضمنی به آنها می‌گویید که من برای نظر شما در زندگی از نظر خودم بیشتر ارزش قائلم.
۷. هیچ وقت به خاطر رفتار ناگوار دیگران در خشم و اندوه و آزردگی و نومیدی نباشید. چون در روند زندگی خود دچار مشکل می‌شوید و نمی‌توانید از مجموعه دارایی‌ها، توانمندی‌ها و فرصت‌های خود جهت رشد بهره‌مند شوید.
۸. احساس پشیمانی دائم از اعمال ناروای گذشته و احساس نگرانی از رویدادهای احتمالی آینده از مخرب‌ترین احساسات منفی انسان به شمار می‌آید.
۹. سطح انتظار شما از زندگی راز دستیابی به سلامت روانی است. اگر آرزومند شادی، تندرستی و آرامش خاطرید، ذهن خود را به آن سو معطوف کنید تا با نیروی حاصل از آن، مردم، رویدادها و اوضاع و شرایط مناسب را برای تجلی این نیکویی‌ها به خدمت خود فرا خوانید.
۱۰. احساس رشد و بالندگی در بین انسان‌ها و سایر موجودات فرق بین مرده و زنده است. پس همیشه زنده باشید و احساس خوش از زندگی داشته باشید و هرگز قبل از مرگ خود نمیرید.
۱۱. گاهی به وسیله خاطرات، تفریحات و حتی آلبومهای کودکی، سعی کنید به دوران شادمانه کودکی خود برگردید.
۱۲. خزانه بی‌کران عشق و شادمانی را در خود جستجو کنید.
۱۳. شما همیشه با خویشتن خویش تنهایید. اما تنها زمانی خود را بی‌کس و غریب احساس می‌کنید که خود را دوست نداشته باشید.
۱۴. عشق شما در قلبتان آشیان دارد. این عشق از آن شماست. شما می‌توانید دلپذیرترین و رضایت‌بخش‌ترین احساسات را در دل خود بپرورانید.
۱۵. وقتی شاد و مثبت و با حوصله هستید، واکنش‌های شیمیایی بدن شما با زمانی که مضطرب و منفی و هراسانید به کلی متفاوت است. نحوه تفکر شما نیز به طور چشمگیری بر ترشح غددتان اثر می‌گذارد.
مهارت‌های عاطفی در تعادل‌بخشی رفتار خانواده‌ها
۱۶. گذشته را که گذرانیده‌ایم و وعده آینده را به هیچ یک از ما نداده‌اند. پس ما تنها زمان حال را در اختیار داریم و باید آن را دریابیم.
۱۷. موفقیت و شادمانی در زندگی هر کس صرفاً تابع فرصت‌ها و امکانات در دسترس او نیست، بلکه متکی به باورهایی است که در ژرفای وجود اوست و به آن اعتقاد داشته و منتظر بروز آن است.
۱۸. اگر کارها بر وفق مرادتان نیست از خود بپرسید چه کرده‌ام که با چنین ناگواری‌هایی روبه‌رو شده‌ام؟ چگونه می‌توانم خود را از این تنگنا برهانم؟ چه عبرتی می‌توانم از این رویدادها بگیرم؟
۱۹. محدودیت‌های ما منحصر به جسم ماست. در فکر و اندیشه مانع و محدودیتی نداریم.
۲۰. راهی به سوی خوشبختی وجود ندارد، خوشبختی «خود راه» است. راهی که از درون آغاز و به سوی بیرون هدایت می‌شود.
۲۱. محدودیت‌‌هایی که در روابط ارزشمندتان وجود دارد تنگناهایی است که از سوی خودتان بر خود تحمیل نموده‌اید.
۲۲. نشان دهید که افکار خود را انتخاب می‌کنید و می‌توانید با جایگزین کردن افکار و عقاید مثبت به جای افکار و مفاهیم منفی برای همیشه از گزند اندیشه‌های مخرب رهایی یابید.
۲۳. ما همواره نمی‌توانیم در هر کاری حرف اول را بزنیم و رتبه بالایی را کسب نماییم، اما بدون تردید می‌توانیم همواره فردی ارزنده باشیم.
۲۴. مهمترین عامل تعیین‌کننده موفقیت و شادمانی در زندگی، اعتقادی است که به خویشتن خویش داریم.
۲۵. با خود پیمان ببندید که با زیباترین، باارزش‌ترین و هیجان‌انگیزترین فرد دنیا، «خودتان»، رابطه‌ای سرشار از عشق و محبت برقرار کنید.
۲۶. هر صحنه‌ای در زندگی یا مجالی برای رشد و بالندگی است و یا آغازی برای درجا زدن و رکود و کسالت؛ به هر حال اختیار با شماست.
۲۷. جهان یک صحنه نمایش است و من و شما تهیه‌کننده، کارگردان و بازیگر سناریوی مکتوم و مجهول زندگی خویش هستیم.
۲۸. سعی کنید از خود تصویری نادرست نداشته باشید. اگر چنین باشید با همان تصویر نادرست زندگی خواهید کرد.
۲۹. ما به هر چیزی که می‌اندیشیم در آینده نزدیک به آن تبدیل می‌شویم. همیشه باید از خود بپرسیم که به چه چیزی می‌اندیشیم. در صحنه‌های زندگی سعی کنیم که به اندیشه‌ای خوب بپردازیم.
۳۰. هر کس که خودش را دوست داشته باشد و به صلح و صفای درون خود پی ببرد، به واقعیت‌های زندگی عشق بورزد و صداقت را در زندگی پیشه خود سازد، باید مطمئن باشد که دیگران نیز او را دوست خواهند داشت.
۳۱. جهت دستیابی به هر چیز در زندگی نگرانی و تعجیل لازم نیست، بلکه تنها کافی است که میل و انگیزه دستیابی را در خود پرورش دهیم.
۳۲. احساس گناه دائم، انتخابی غیر مسئولانه است. مادامی که نسبت به اعمال و رفتار گذشته خود پشیمانی مستمر داشته باشید با حفظ این احساس شوم در لایه‌های ذهن، جریان انرژی را برای هر گونه اصلاح و تغییر مسدود کرده‌اید.
۳۳. همواره تلاش کنید در برخورد با هر کس او را به دیده یک معلم و آموزگار بنگرید و چیزی از او بیاموزید.
۳۴. احساسات و هیجان‌های خود را چون شعله شمعی بپندارید و نگذارید که حتی شدیدترین تندبادهای زندگی این شعله را بلرزاند و خاموش کند.
۳۵. هر کس در زندگی با مشکلاتی روبه‌روست. تفاوت یک شخص سالم و یک فرد نامتعادل در داشتن مسائل و مشکلات نیست، بلکه در نگرش آنان نسبت به این مسئله است که چه کسی مشکل را عمده می‌داند و چه کسی راه‌حل مشکلات را مهم می‌داند.
۳۶. هنگامی فرد به خودشکوفایی می‌رسد که توانایی استقبال از آینده‌ای مبهم و مجهول را داشته باشد و خود را برای مواجهه و درس گرفتن و بهره جستن آماده نماید.
۳۷. رمز و راز و سرنخ‌های زندگی خود را به دست دیگران و وابسته به دیگران ندانید. اگر چنین باشد، صلح و صفا، آرامش و آسایش، امنیت و عشق و علاقه و مهرورزی و خلاقیت دچار مشکل می‌شوند.
۳۸. اگر زندگی خود را به نقطه‌ای یا فردی یا به روش خاصی متکی کنید، مطمئن باشید با از میان رفتن آن نقطه اتکا دچار شکست سنگینی می‌شوید.
۳۹. هر کس باید بداند که در جهان هستی وجودی منحصر به فرد و توانایی خاصی دارد. پس به خاطر آن توان مخصوص هیچ وقت خود را دست کم نگیرید.
۴۰. احساسات و هیجان‌های منفی و خشم و کینه حاصل انتخاب خود شماست، نه اینکه دیگران به شما تحمیل کرده باشند. بنابراین، تو خود امکان انتقال آن به درون خود را فراهم ساخته‌ای.
اصول رشد مهارت‌های عاطفی زنان
زنان خانه‌دار به عنوان کانون اصلی ارتباط و مهرورزی باید با آموزش فعال و مبتنی بر تجربه این موضوع را به اعضای خانواده انتقال دهند که مهرورزی منبع پالایش اعضای خانواده بوده و روابط بین آنها را صمیمی، گرم و توأم با احترام می‌کند. به همین دلیل اعضای خانواده باید از این مهارت‌ها در جهت تقویت و تحکیم نهاد خانواده و رشد انگیزه‌های فردی استفاده نمایند. ضمن آنکه در تعالی و رشد باورها و اعتقادهای اعضای خانواده نیز مؤثر خواهد بود. البته زنان خانه‌دار برای اینکه بتوانند مهارت‌های عاطفی اعضا را رشد دهند، در درجه اول باید خودشان مهارت‌های لازم را فراگیرند که عبارت‌اند از:
۱. احساس خود را نسبت به همسر و اعضای خانواده بیان کنید.
۲. احساس اعضای خانواده را نسبت به خود بپرسید.
۳. انتظارات اعضا را از خود جویا باشید.
۴. انتظارات خودتان را از اعضای خانواده بیان کنید.
۵. نیاز خود را به محبت کردن و محبت دیدن بیان کنید.
۶. پیام‌های مثبت عاطفی اعضا را نسبت به خود تقویت کنید.
۷. پیام‌های مثبت عاطفی را به اعضای خانواده نشان دهید.
۸. ارتباط عاطفی خود را با سایر افراد خانواده گرم و صمیمی کنید.