فرزندخواندگی کودکان بهزیسیتی و شرایط پذیرش درخواست
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران گفت: در سال گذشته حدود۵۰۰ فرزند را به عنوان فرزندخوانده به زوجین جوان واگذار کردیم، در این بین ۵۰ نفر از این کودکان نیازمند درمان بودند که خانواده‌هایی با اشتیاق این کودکان را به فرزندخواندگی پذیرفتند.
گروه خبرگزاری افسران: براساس ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست، زن و شوهری که ۵ سال از تاریخ ازدواج آن ها می گذرد و صاحب فرزند نشده اند( با شرط داشتن حداقل سن ۳۰ سال برای یکی از آنها)، زن و شوهر دارای فرزند،دختران و زنان بدون شوهر و… می‌توانند اقدام به پذیرش فرزندخوانده کنند.
ماده ۶ همین قانون تأکید دارد که درخواست کنندگان برای سرپرستی کودکان فرزندخوانده باید این شرایط را داشته باشند: تقید به انجام واجبات و ترک محرمات،عدم محکومیت جزایی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی، تمکن مالی، عدم حجر، سلامت جسمی و روانی لازم،نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روان‌گردان و الکلی، صلاحیت اخلاقی،عدم ابتلا به بیماری‌های واگیردار و یا صعب‌العلاج، و اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. به منظور تبیین اقدامات سازمان بهزیستی در مسأله فرزندخواندگی، با فاطمه ارزانیان، معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران صحبت کردیم.
پذیرش دخترخوانده سخت‌تر از پسران
در گام نخست باید این پرسش را مطرح کنیم که شرایط پذیرش فرزندخواندگی چیست و پذیرش این فرزندان به کدام خانواده‌ها اعطا می‌شود؟
در بحث فرزند خواندگی، اولویت با زوجین فاقد فرزند و زوجین نابارور است، پس از آن سرپرست منحصر یعنی دختران مجردی که به تجرد قطعی رسیده‌اند و زوجین دارای فرزند در اولویت‌های بعدی پذیرش فرزندخواندگی هستند.
همیشه ما این نگرانی را داشته ایم که برخی از خانواده‌ها زمان زیادی پشت نوبت برای پذیرش فرزندخواندگی می‌ماندند اما این زمان به نوع انتخاب جنس فرزند نیز بستگی دارد، امروز خانواده‌هایی داریم که تأکید می کنند که فرزند دختر زیر ۲ سال داشته باشند و از آنجایی که متقاضیان فرزند دختر بیشتر است قاعدتاً سقف رسیدن به این آرزوها برای آن خانواده ها بیشتر است اما متقاضی فرزند پسر زمان کمتری می‌برد.
یک ماه پیش اگر خانواده ای برای پذیرش فرزندخوانده پسر ثبت نام کرده باشد امروز کمیته متقاضیان فرزندپذیری انجام شده است و آن خانواده در شرف گرفتن فرزند است، یعنی آن سختی هایی که در امر پذیرش فرزندخواندگی گفته می‌شود، صرفاً برای پذیرش دختران است.
پذیرش فرزندخوانده تهران چگونه است، آمارها چه روایتی را نشان می‌دهند؟
در استان تهران خانواده هایی که از سال ۱۴۰۱ وارد مرحله ثبت نام برای پذیرش فرزندخوانده شده اند، اغلب برای پذیرش دختران زیر ۳سال اقدام کرده اند.
در تهران براساس آخرین آمارها، ۲هزار خانواده متقاضی پشت نوبت فرزندخواندگی داریم. در سال گذشته حدود۵۰۰ فرزند را به عنوان فرزندخوانده به زوجین جوان واگذار کردیم، در این بین ۵۰ نفر از این کودکان نیازمند درمان بودند اما خانواده‌هایی با اشتیاق این کودکان را به فرزندخواندگی پذیرفتند.
در سال گذشته حدود۵۰۰ فرزند را به عنوان فرزندخوانده به زوجین جوان واگذار کردیم، در این بین ۵۰ نفر از این کودکان نیازمند درمان بودند که خانواده‌هایی با اشتیاق این کودکان را به فرزندخواندگی پذیرفتند
در مجموع، از ۵۰۰ فرزندی که در سال گذشته به خانواده‌ها واگذار شده اند، ۴۲۸ نفر از آنها به زوجین بدون فرزند و نابارور، ۱۶ نفر دیگر به دختران مجرد و ۵۶ فرزند هم به خانواده‌های دارای فرزند اعطاء شده است.در سال ۱۴۰۰، ما توانستیم بیش از ۳۰۰ کودک را به خانواده‌های متقاضی فرزندخواندگی واگذار کنیم و از سال گذشته تاکنون شاهد رشد ۸۰ درصدی در این زمینه بوده ایم.
مشاوره برای پذیرش فرزند خواندگی
در تشریح فرآیند پذیرش فرزندخوانده برخی از خانواده‌ها نمی‌خواستند برای مشاوره در پزشک قانونی حضور داشته باشند، آیا اقدامی برای حل این مسأله صورت گرفته است؟
این موضوع را ما هم به واقف هستیم برای همین مسأله توانستیم با آقای نصیری مدیر کل بهزیستی تهران ارتباط مطلوبی را با پزشک قانونی بگیریم. خانواده هایی که می‌خواستند برای پذیرش فرزندخوانده اقدام کنند برای طی مراحل روانشناسی باید به پزشک قانونی مراجعه می‌کردند اما براساس این همکاری قرار شد تا در زمان‌های خاصی چندین خانواده را به پزشک قانونی بفرستیم تا اقدامات لازم انجام شود و این خانواده‌ها در صفوف طولانی نباشند.
پزشک قانونی هم اعلام کرد اگر تعداد متقاضیان بالا باشد ما هم آمادگی داریم به صورت جهادی در بهزیستی حضور پیدا کنیم. حتی یکی از اقداماتی که پیش گرفته ایم استفاده از ظرفیت پزشک مو روانپزشک معتمد است، آنها را به پزشک قانونی معرفی می کنیم و تأکید کرده ایم تا بخشی از اقدامات لازم را همین پزشکان انجام دهند.
یک سوم اموال پدرخوانده به نام فرزند
آیا برای فرزندخواندگی باید اموال به نام فرزند شود؟
برخی از افراد و حتی تحصیل کرده در امور پذیرش فرزندخواندگی می‌گویند حتماً باید یک ملک و یا ساختمانی را باید داشته باشیم آن وقت می‌توانیم فرزندی را به عنوان فرزندخوانده بپذیریم اما واقعیت این نیست ما تعهد به شرط تملیک را داریم، به این معنا که پدرخوانده تعهد می‌دهد که پس از مرگش یک سوم اموال او به نام این فرزندخوانده شود، آن هم به این خاطر است که فرزندخوانده‌ها از پدر و مادر خود ارث نمی‌برند.
نکته حائز اهمیت آن است که اگر فرزند خوانده ای به دلایلی مانند بیماری و… از دنیا برود، بهزیستی قیم آن نیست و نمی‌تواند مالک یک سوم اموال کودک فوت شده شود.در حال حاضر و براساس آخرین تصمیمات بهزیستی قیم فرزندخوانده‌ها نیست و نمی‌تواند دخل و تصرفی در اموال فرزندخوانده‌ها حتی پس از مرگشان داشته باشد.
برخی از افراد می‌گویند حتماً باید یک ملک و یا ساختمانی را باید داشته باشیم آن وقت می‌توانیم فرزندی را به عنوان فرزندخوانده بپذیریم اما واقعیت این نیست
مسأله که تأکید کردیم برای در نظر گرفتن مصلحت فرزند است، این که یک سوم اموال پدرخوانده به نام فرزند می‌شود برای پشتوانه مالی فرزندخوانده است، این در حالی است که حتی برخی از خانواده‌ها در ابتدای پذیرش فرزندخوانده، ملکی را تماماً به نام کودک می‌زنند.
آمار فسخ فرزندخواندگی به تعداد انگشتان دست
اگر خانواده‌ای به هر دلیلی مانند فوت پدرخوانده یا طلاق و …قصد فسخ فرزندخواندگی را داشته باشد، آیا این مسأله امکان اجرا شدن دارد؟
گاهاً پیش آمده که خانواده ای از همدیگر جدا شده اند و یا سرپرست خانواده فوت کرده که با این اوصاف، این کودکان به بهزیستی برگردانده می شوند.پس از آنکه کودکان به سازمان آمدند برای آنها اقدامات روانشناسی انجام می شود تا فسخ فرزندخواندگی صورت نگیرد.در واقع ما تلاش می‌کنیم تا کودک از بدنه خانواده جدا نشود و اگر زن، سرپرست خانواده باشد از او حمایت هایی می شود و کمک می‌کنیم تا فرزند را نگهداری کند و اگر دارای شرایط نباشد فسخ صورت می گیرد و پس از اقدامات روانشناسی روی کودک، او را به خانواده ای دیگر به عنوان فرزندخوانده تحویل می‌دهیم.
آمار فسخ فرزند خواندگی بسیار بالا نیست اما اندک شمار داشتیم که به دلایل همین مسائل خانواده مجبور شده تا فسخ فرزندخواندگی را انجام دهد.
ما جلساتی را با وزارت دادگستری داشتیم، هم وزیر و هم معاونین وی پای کار هستند و دادستان‌ها و دادگاه‌ها همکاری می‌کنند نهایتاً ارتباط تنگانگی با سیستم قضایی داریم.
برای این کودکان «مامان و بابا» بفرستید!
مهمترین چالشی که شما در تهران با آن روبرو هستید چیست؟
از رسانه‌ها می‌خواهیم به ما درباره واگذاری کودکان نیازمند به درمان بالای۵ سال کمک کنند، در استان تهران غیر از ۳ شیرخوارگاه، ۸۱ خانه نگهداری کودکان و نوجوانان داریم که از رده های سنی ۳ تا ۶، ۷ تا ۱۲ و ۱۳ تا ۱۸ در آن زندگی می‌کنند. در بازدیدهای میدانی از این مراکز این کودکان می‌گویند: «شما را به خدا قسم می‌دهیم برای ما مامان و بابا بفرستید». این کودکان مدت‌هاست که در جمع زندگی می‌کنند و این نوع زندگی برای آنها دشوار است از این رو یک آغوش و خانه برای خودشان می‌خواهند.
این کودکان مدت‌هاست که در جمع زندگی می‌کنند و این نوع زندگی برای آنها دشوار است از این رو یک آغوش و خانه برای خودشان می‌خواهند
کودکان نیازمند به درمان دارای ویژگی هایی خاصی هستند که افراد خاص به سراغ فرزندپذیری این کودکان می آیند، تعداد آنها هم کم نیست اما با توجه به این که معلولیت هایی رخ می دهد و تصادف هم بالاست، لازم است افرادی بیایند و سرپرستی این کودکان را به عهده بگیرند.
در این مراکز نگهداری کودکان بالای ۵ سالی هم زندگی می‌کنند که سالم هستند و از مردم تقاضا می کنیم که این کودکان را به سرپرستی بپذیرند، ما در کمترین زمان کار این افراد را خارج از نوبت انجام می‌دهیم و اگر این اتفاق رخ بدهد خانه های ما خالی از این کودکان می‌شود.
پذیرش ۷۱ فرزندخوانده در سال ۱۴۰۲ فرآیند فرزندخواندگی آیا تسهیل شده است؟
فرآیند فرزندخواندگی بسیار تسهیل شده است. از اول سال تاکنون ما ۷۱ کودک را معرفی به خانواده‌هاکرده ایم و الحمدلله وارد خانه پدرها و مادرهایشان شده اند و این رقم بسیار خوبی است.درباره تلاش‌های خبرنگاران برای جذب خانواده‌ها باید تأکید کنم که کارهای رسانه ای که انجام می شود خیلی مطلوب واقع نیست و تأثیر گذاری روی مخاطب ندارد، می تواند کارهای بهتری انجام شود و جذابیت را برای مخاطبان داشته باشد.
ما خانواده های رئوفی داریم که می توانند با فرزندپذیری خود را از تنهایی دور کنند و دل این کودکان را شاد و مسیر زندگی آنها را تغییر می‌دهند. در مواردی که خانواده فرزند معلول یا بالای ۱۵ تا ۱۶ سال می خواهد بین ۴۰ تا ۴۵ روز به طول می‌انجامد که فرآیند پذیرش فرزندخوانده صورت می گیرد اما ما این را به حداقل زمان رسانده ایم.
به برخی از خانواده‌ها پیشنهاد می‌دهم که مسیر فرزندخواندگی را تجربه کنند، آن کسانی که امروز یک فرزند دارند می‌توانند این تجربه شیرین را یکبار دیگر حس کنند، خانواده‌هایی که نیز دچار ناباروری اولیه و ثانونیه شده اند و شرایط سنی اجازه بارداری به آنها را ندارند نیز می توانند اقدام به پذیرش فرزندخواندگی کنند.
یک مسأله حائز اهمیت آن است که زوجینی که بالای ۵۰ سال سن دارند نمی‌توانند فرزند شیرخواره را به عنوان فرزندخوانده داشته باشند. در دستورالعمل آمده که سن والدین برای پذیرش ۴۰ سال است، اما وقتی در مصاحبه ها توانایی فردی را بالاتر می بینیم گاهاً پیش می‌آید که کودکان را به افرادی که ۴۰ و اندی سال دارند نیز تحویل دهیم. ما در این باره توانمندی، درآمد، شرایط خانواده، وضعیت تحصیلی، آگاهی از فرزندپذیری و … را بررسی و این‌ها مولفه‌هایی هستند که مهم خواهند بود.