مهمترین تحولات انسان در عصر ظهور

«هو الذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون»

او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا او را بر همه آیین ها غالب گرداند، هرچند مشرکان خوش نداشته باشند. (سوره توبه، آیه۳۳.)

بی‌تردید، در عصر ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تحولات بزرگی در جهان رخ خواهد داد، که موجب تفاوت گسترده جهان پس از ظهور می‌شود، ولی در این میان این سۆال مطرح می‏شود که مهم‌ترین تفاوت ماهوی تحولات عصر ظهور با اعصار قبل از آن چیست؟ آیا اینکه در عصر ظهور رفاه و آسایش مادی و نعمت‌های ظاهری همچون سبزه‌زارها، کشتزار‌ها، جنگل‌ها، چهارپایان و انواع خوردنی‌ها بسیار افزایش می‌یابد و در دسترس همگان قرار می‌گیرد، یا اینکه صلح و آرامش و امنیت در همه‌جا حاکم می‌شود، می‌تواند موجب تفاوت‌ ماهوی عصر ظهور با دیگر اعصار شود؟

به نظر می‌رسد مهم‌ترین تفاوت ماهوی عصر ظهور با دیگر اعصار و همچنین مهمترین وجه تمییز هدف انتظار مکتب تشیع با هدف انتظار دیگر مکاتب، رشد و کمال معنوی و تحول روحی ژرف و گسترده انسان‌ها، اصلاح اخلاقی و دوری انسان ها از معصیت، فسادگری، جنایت و بیداد در عصر ظهور است. تحولی که خود، مقدمه و زمینه‌ساز وقوع تحول در جهان طبیعت و دیگر تحولات می‏گردد.

۱) تحول انسان در بعد اخلاقی

عصر ظهور دوران حیات طیبه و حیات معقول انسانی است. عصر حاکمیت عقلانیت و معنویت بر افراد و جوامع. در این عصر تمامی استعدادهای فطری و عقلی انسان، شکوفا می‎‏شود. به نوشته یکی از حکما: «زمان ظهور دولت آن جناب، که زمان ظاهر شدن دولت ثانیه حق است، زمان ظهور و غلبه عقل است از روی باطنی آن که مقام ولایت است و به منزله روح است از برای روح ظاهری که آن مقام نبوت است.»(۱)

در زمان ظهور حضرت، با آفت زدایی از عقل و خرد و اندیشه و ایجاد زمینه مناسب برای رشد و شکوفایی عقول مردم، رحمت و نعمت خداوند بر مردم نازل می‏شود و همه آنها هدایت می‏یابند و به کمال می‏رسند

علاوه براین در روایات مهدوی اشاره‏ای به همپوشانی دو بعد فکری و اخلاقی انسان شده‏است و رشد و پیشرفت این دو بعد به دست حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، مورد تأکید قرار گرفته‏است. چنانکه در روایت مشهوری از امام باقر (علیه السلام) آمده‏است که ایشان می‏فرمایند: «إذا قام قائمنا وضع یده علی روۆس العباد فجمع به عقولهم و أکمل به أخلاقهم» چون قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان می‏گذارد و عقول آنها را متمرکز ساخته و اخلاقشان را به کمال می‏رساند.(۲)

و نیز آمده که: «یفتح حصون الضلاله و قلوباً غفلاً» قلعه های گمراهی و نادانی و دلهای بسته را می‏گشاید.(۳)

براساس این روایت عقول و افکار مردم در عصر ظهور، شکوفا، متمرکز و اخلاق آنان کامل می‏شود؛ این یعنی پیوند عقلانیت و معنویت انسان. امام زمان پس از ظهور، با نفوذ در دل و جان و عقل مردم و هدایت‏های پیامبرگونه خود، آنان را هدایت و راهنمایی می‏کند. و منظور از دست در این روایت دست رحمت، شفقت و هدایت الهی بر بندگان است.

در این صورت معنای این روایت چنین می‏شود: در زمان ظهور حضرت، با آفت زدایی از عقل و خرد و اندیشه و ایجاد زمینه مناسب برای رشد و شکوفایی عقول مردم، رحمت و نعمت خداوند بر مردم نازل می‏شود و همه آنها هدایت می‏یابند و به کمال می‏رسند.

خداوند در قرآن کریم درباره یکی از حکمت‏های نبوت می‏فرمایند: « وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلاَلَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ » پیامبر زنجیرها و مشقت‏ها را از آنها (مردم) برمی‏دارد.(سوره أعراف، آیه ۱۵۷)

در اینجا حضرت مهدی ادامه دهنده راه پیامبران و تکمیل کننده برنامه ‏های آنها به‏خصوص پیامبر اکرم صلی ‏الله ‏علیه ‏و آله ‏و ‏سلَّم است. در واقع در این عصر هم بر بصیرت و دانایی مردم افزوده می‏شود و هم پاکسازی و تزکیه نفوس آنان در اولویت قرار می‏گیرد.

امام علی(علیه السلام) می‏فرمایند: خداوند فرستادگان خود را در میان مردم برانگیخت و پیامبران خویش را پیاپی روانه کرد تا از آنان رعایت میثاق فطری الهی را باز طلبند و نعمت‏های فراموش شده خدایی را به آنان یادآور سازند و نیروهای پنهان عقل آدمی را آشکار کنند (یثیروا لهم دفائن العقول) و آیات بهنجار آفرینش را به مردمان بنمایانند.(۴)

و در روایت دیگری نیز آمده‏است که امام صادق فرموده‏اند: « و یذهب الزنا و شرب الخمر و یذهب الربا و یقبل الناس علی العبادات و تۆدی الأمانات و یهلک الأشرار و تبقی الأخیار » روابط نامشروع، مشروبات الکلی و رباخواری از بین می‏رود. مردم به اطاعت و عبادت روی می‏آورند. امانتها را به خوبی رعایت می‏کنند. اشرار و اوباش نابود می‏‏شوند و افراد صالح باقی می‏مانند.(۵)

در اثر انقلاب حضرت مهدی، انقلاب اخلاقی و امنیت اجتماعی در سطح جامعه حاکم می‏شود. انقلابی عظیم در درون انسانها رخ می‏دهد که دچار امنیت و آبادانی جامعه می‏شود. امام علی(علیه السلام) می‏فرمایند: «در عصر ظهور وقتی قائم ما قیام کند، آسمان قطرات باران رحمت خود را بر زمین نازل می‏کند و زمین نباتات را می‏رویاند و کینه و عداوت از دل مردم زائل می‏شود و چهارپایان و درندگان با همدیگر در صلح آشتی خواهند بود. چنانکه اگر زنی با پای پیاده از عراق به شام برود، درحالیکه قدم‏هایش را در آن فاصله بر روی گیاهان و سبزه‏ها خواهد گذاشت و زیورآلات خود را هم همراه داشته باشد، هیچ خطری از جانب درندگان وی را تهدید نخواهد کرد و ترسی برایش نخواهد بود.» (۶)

بدون تردید او برنامه‏ای جامع و همه جانبه برای ایجاد امنیت کامل اخلاقی خواهد داشت و در هنگام ظهور اجرا خواهد کرد. إنشاالله.

پی نوشت:

۱. تحفه الملوک سید جعفر کشفی، ج ۱، ص ۷۸

۲. بحارالأنوار محمدتقی مجلسی، ج ۵۲، ص ۳۳۶

۳. تحفه الملوک سید جعفر کشفی، ج ۱، ص ۷۸

۴. نهج البلاغه، خطبه ۳۳

۵. منتخب الأثر، ص ۳۰۸

۶. بحارالأنوار، ج ۱۰، ص ۱۰۴