انقلاب اسلامی جایگاه زن را دوباره به او اعطا کرد

در فرهنگ پهلوی و در طول سال های حکومت شاهنشاهی در ایران دو راه پیش روی زنان قرار داده شد.فرنگی مآبی و همراه شدن با نگاه استفاده ابزاری و تغییر در باورهای ارزشی زنان و محجوریت و ممنوعیت و نگاه ارتجاعی نسبت به زن؛ یا زن باید در پستوی خانه ها محصور و محدود از حق رای، حق تحصیل، حق برخورداری از موقعیت های اجتماعی محروم و ممنوع می شد اما با آمدن انقلاب اسلامی، جایگاه و ارزش زن به او داده شد.

نیمی از جمعیت کشور ما را زنان تشکیل می دهند؛ در ۴۰ سال اخیر بر خلاف دوران رژیم ستم شاهی که تلاش می شد زن ایرانی همچون زن غربی، مظهر تبرّج و جلوه گری و هیجان جنسی باشد، تلاش شده تا از امکان و استعداد عظیم وجودی زن برای تعالی جامعه بهره گرفته شود. یکی از بزرگ ترین افتخارات نظام جمهوری اسلامی، آن است که در سایه ی این نظام مقدس، زنان فرزانه و تحصیل کرده و خوش فکر و ممتاز از لحاظ فکری و عملی در جامعه ی ما رشد و نمو یافته اند. از همین رو خبرنگار راسخون در خصوص جایگاه زن در قبل و بعد از انقلاب با خانم دکتر معصومه ظهیری؛ معاون فرهنگی تبلیغی حوزه های علمیه خواهران و استاد حوزه و دانشگاه گفتگویی را انجام داده است.

همه انسان ها برابر هستند

خداوند در قرآن در خصوص زن و مرد چه گفته است و در طول تاریخ، بشر چگونه رفتار کرده است؟

کرامت انسانی برای همه انسان ها در قرآن کریم و سیره پیامبر گرامی اسلام و روش عملکرد ائمه اطهار کاملا محسوس است.خداوند همه انسان ها را به تساوی خلق کرد و آنها را گرامی داشت که در سوره نساء آیه یک به آن اشاره کرده است همچنین همه مفسرین در ذیل «من نفس الواحده» تساوی در خلقت و عطای خدواند نسبت به انسان را برمی شمارند.

استفاده ابزاری از زن

اما در طول تاریخ بشریت بنا به مکاتب و سلیقه های بشری و حاکمیت حاکمان نسبت به هر دو جنس ظلم شده است. گاهی به عنوان آپارتاید نژادی؛ نژادی را به نژاد دیگر برتری بخشیدن و گاهی با عنوان آپارتاید تبعیض جنسیتی؛ یک جنس را بر جنس دیگر والادست قرار دادن و دیگری را فرودست قرار دادند. در طول تاریخ در دوران قرون وسطا زنان جنس فرودست بودند و جنس دوم شمرده شدند. در دوران پس از آنهم رنسانس به رغم شعار آزادی که برای زنان داد و بعدها هم فمنیس شعار برابری را سرداد ؛ اما استفاده ابزاری از زن روا داشته شد.

در دوران پهلوی زنان مانند عروسک خیمه شب بازی بود.

در دوران پهلوی ارزش و جایگاه زنان چگونه بود؟

در فرهنگ پهلوی و در طول سال های حکومت شاهنشاهی در ایران دو راه پیش روی زنان قرار داده شد.فرنگی مآبی و همراه شدن با همین نگاه استفاده ابزاری و تغییر در باورهای ارزشی زنان و محجوریت و ممنوعیت و نگاه ارتجاعی نسبت به زن؛ یا زن باید در پستوی خانه ها محصور و محدود از حق رای، حق تحصیل، حق برخورداری از موقعیت های اجتماعی محروم و ممنوع می شد و یا به نحوی از او استفاده می شد که در تبلیغ فروش آدامس به عنوان یک عروسک خیمه شب بازی بکار گرفته می شد و جلوی چشم اذهان با برهنگی مطرح می شد.

زنان در دوران پهلوی جایگاه و ارزشی نداشتند

در خصوص این بالا و پایین شدن حقوق زنان در طول تاریخ بیشتر توضیح بدهید؟

در طول تاریخ زنان دچار فراز و فرودهای مختلف شدند یعنی در دوره ای به جایی رسید که یک عقب گرد حاکمیتی داشتیم که حاکمیت، بسیاری از این حقوق را محترم نشمرد و در بخش دیگری هم زنان دچار تقلید از غرب شدند. در اوج دو جریان تجددگرایی در غرب و روشن فکری غرب تابع شدیم و تقلید کردیم که تبدیل به سه دسته شد. یک دسته زنانی که در عُزلت، سنت و کناره گیری محرومیت ها را می کشیدند و یک عده ای هم باید آن ارزش ها را می باختند، لذا باید از نوک سر تا نوک پا فرنگی می شدند.

 انقلاب اسلامی دوباره جایگاه زن را به او عطا کرد

اما در این بین انقلاب اسلامی آمد و یک الگوی سومی و شاخص جدیدی را معرفی کرد تحت عنوان زن انقلابی که باارزش های انقلاب رشد کرد و حقوق ناشناخته او دوباره موردتوجه قرار گرفت و این تساوی به معنای برخورداری از حقوق و جایگاه اجتماعی و تکریم او موردتوجه قرار گرفت. این یک الگوی سومی بود که زن بر اساس استعداد، قابلیت، توانمندی، شخصیت و در یک رقابت مثبت با جنس مقابل خود وارد عرصه های فردی، خانوادگی و اجتماعی می شد.

امام خمینی نگاه ویژه ای به ارزش و جایگاه زنان داشت

دیدگاه امام خمینی(ره) به این نگاه چگونه بود و انقلاب اسلامی چه اتفاقی را رقم زد؟

حضرت امام خمینی(ره) که بنیان گذار انقلاب اسلامی و احیاگر مجدد شخصیت زن دارای نگاه ویژه و خاصی بود؛ احیاگر اصلی شخصیت زن پیامبر گرامی اسلام و آموزه های دینی است،  پیامبر بر دستان زهرای مرضیه(س) بوسه می زند و با آیه بِأَىِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ با کودک کشتی به عنوان دختر کشی را مقابله ی کند.

 این احیاگری در نگاه حضرت امام خمینی(ره) آنجایی است که بعد از انقلاب بعضی رای دادن برای زنان و یا در معرض انتخابات قرار گرفتن زنان و یا عضویت در مجلس شورای اسلامی و خبرگان را ممنوع می دانند اما حضرت امام خمینی(ره) می فرماید که مرد از دامن زن به معراج میرود و در انقلاب اسلامی سهم زنان قابل توجه است به نحوی که در بعضی از مقاطع زنان پیش گام و پیش رو بودند مانند ۱۷ شهریور و یا جریان زنان چهارمردان قم که حضرت امام اشاره مستقیم به آنها داشتند.

در قانون اساسی نیز زن جایگاه والایی دارد علاوه بر برخورداری از همه موقعیت های مساوی با مردان مانند حق بهره برداری از ارث، استقلال مالی، حضور در مناسب اجتماعی؛ یک تبعیض مثبتی هم برای زنان قائل شده اند با عنوان جایگاه مادری و همسری.

در دهه اول انقلاب اسلامی هم این نگاه کاملا یک نگاه غالب بود و رضایت مندی خوبی هم برای زنان حاصل شد اما در طول دهه های بعد انقلاب به رقم نظر خلف صالح حضرت امام خمینی(ره) مقام معظم رهبری که همان نگاه را با تیزبیتی و دقت بیشتری مورد توجه قرار می دهند و توصیه های بسیاری هم در خصوص جایگاه زنان در خانه و خانواده دارند اما جایگاه مدیریتی برای زنان، ممنوعیت از بازدارندگی از تحصیل در فضای خانواده ها، حمایت از زنان در داخل خانه و برخی قوانین دیگر درست اجرا نشد.

برخی ظلم های پنهان در کنار این کم کاری ها در حال رخ دادن است و ما در دهه های بعد از انقلاب هیچ نوع پیشگیری انجام نداده ایم به عنوان مثل برای زنان هیچ وقت نان آوری واجب نیست تا وقتی در خانه پدر هستن باید تحت حمایت پدر و در نبود پدر ، تحت حمایت پدر بزرگ و در خانه همسر تحت حمایت شوهر باشند و در صورتی که هیچ کدام از آنها نباشد دولت و حکومت اسلامی باید از انها حمایت کنند اماما به فراوان داریم که زنان کارهایی را انجام می دهند که در شان یک زن نیست و یا بخشی از کودکان کار ما را دختران تشکیل می دهند

پیشرفت بانوان در تمام ابعاد بعد از انقلاب

بنابراین مراقبت ما در طول دهه های بعد از دهه اول انقلاب اسلامی با آن بلندای نگاه امامین انقلاب حفاظت و صیانت نشده است گرچه تمام درصد های رشد در نمودار بررسی وضعیت زنان خوب بوده است مانند حضور زنان در دانشگاه ها، تحصیلات عالیه، برخورداری از تحصیل در مناطق محروم، حضور زنان در انواع شغل ها مانند پزشکی و تخصصی، حضور زنان در ورزش های مختلف، حمایت زنان در عرصه های ورزش، رشد اقتصادی و مالکیت زنان، سلامت و بهداشت و..

پس باید گفت که گام های خوبی را بعد از انقلاب برداشته ایم در بحث ورزش زنان و امکان ورزش همگانی و امکان ورزش حرفه ای بسیار خوب عمل شده است. در بحث هنر امکانات خوبی فراهم شده است. در بحث آموزش عالی بسیار خوش درخشیدیم به نحوی که درصد حضور بانوان در بخشی از آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی از مردان هم سبقت گرفته است.

در رابطه با امکان تحصیل رایگان برای همه بانوان و امکان تحصیل دوباره برای بازماندگان از تحصیل ایجاد شد، در بحث سوادآموزی بسیار رشد داشته ایم. این ها را اگر به عنوان دستاوردها قرار دهیم دستاوردهای بسیار خوبی است. نمودار فعالیت ها در خصوص بانوان در مقایسه با قبل و بعد از انقلاب در هر جهت و بُعدی رشد قابل توجهی داشته است و در برخی مسائل هم رشد صددرصدی داشته است.اما آن جایی که ما دچار خلع و ضعف هستیم نظارت بر حسن اجرای قوانین است و بخشی هم آن نگاه انحصار طلبانه ای است که در برخی موارد وجود دارد و در برخی موارد هم بد عمل کردن سلیقه ای افراد است.دهه فجر امسال فرصتی است برای بازنگری در قوانین حمایتی و نظارت بر حسن اجرای آنها و  اینکه به دنبال این باشیم که چرا هنوز در برخی موارد دچار مشکل هستیم و راهکارهایی برای آن ها پیدا کنیم.